Είναι βέβαιο ότι η βόμβα της ύφεσης θα σκάσει στα χέρια του Trump. Προσεχώς βαθιά οικονομική κρίση

Είναι βέβαιο ότι η βόμβα της ύφεσης θα σκάσει στα χέρια του Trump. Προσεχώς βαθιά οικονομική κρίση

Η πτωτική τάση της αμερικανικής χρηματιστηριακής αγοράς φαίνεται να συνεχίζεται, με τον Dow Jones Industrial Average και τον S&P 500 να έχουν υποχωρήσει κατά 4% και 6% αντίστοιχα από την αρχή του έτους.
Και αυτό είναι μόνο ένα από τα πολλά σημάδια που θα έπρεπε να ωθήσουν κάθε λογικό επιχειρηματικό ηγέτη, επενδυτή ή υπεύθυνο χάραξης πολιτικής να αρχίσει να προετοιμάζεται για μια οικονομική επιβράδυνση στις ΗΠΑ – ή ακόμα και για ύφεση.
Το πρώτο σημάδι ότι μια επιβράδυνση της οικονομίας των ΗΠΑ μπορεί να είναι επικείμενη είναι η επιδείνωση του καταναλωτικού κλίματος.
Ο δείκτης καταναλωτικού αισθήματος του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν έπεσε από 71,7 τον Ιανουάριο σε 64,7 τον περασμένο μήνα, φτάνοντας στο χαμηλότερο επίπεδό του από τον Νοέμβριο του 2023.
Παρομοίως, ο Δείκτης Καταναλωτικής Εμπιστοσύνης του Conference Board μειώθηκε κατά επτά μονάδες τον Φεβρουάριο, φτάνοντας τις 98,3.
Ακόμα πιο ανησυχητικό είναι ότι ο Δείκτης Προσδοκιών – που αντικατοπτρίζει τις βραχυπρόθεσμες προσδοκίες των καταναλωτών για το εισόδημα, τις επιχειρήσεις και τις συνθήκες της αγοράς εργασίας – μειώθηκε κατά 9,3 μονάδες, φτάνοντας στις 72,9. Οποιαδήποτε τιμή κάτω από 80 συνήθως σηματοδοτεί επικείμενη ύφεση.
Το δεύτερο ανησυχητικό σημάδι για την οικονομία των ΗΠΑ είναι η επιδείνωση των προοπτικών στον μεταποιητικό τομέα.
Ο ISM Manufacturing Index μειώθηκε από 50,9 τον Ιανουάριο σε 50,3 τον περασμένο μήνα – χαμηλότερα από τις προβλέψεις της αγοράς, που ήταν 50,5.
Ένας βασικός λόγος για αυτή τη μείωση ήταν η πτώση στον αριθμό των νέων παραγγελιών – κάτι που αποδίδεται εν μέρει στην αβεβαιότητα γύρω από τους δασμούς των ΗΠΑ – μετά από τρεις μήνες ανάπτυξης.
Εξίσου δυσοίωνες είναι και οι εξελίξεις στα μισθολογικά στοιχεία, τα οποία θεωρούνται από τους πιο παρακολουθούμενους δείκτες της αγοράς (μαζί με τα επιτόκια).
Η συνολική απασχόληση εκτός αγροτικού τομέα αυξήθηκε κατά 151.000 τον Φεβρουάριο, όχι μόνο χαμηλότερα από τις προβλέψεις (159.000), αλλά και σημαντικά κάτω από τον μηνιαίο μέσο όρο των προηγούμενων 12 μηνών (168.000).
Με αυτόν τον ρυθμό, η δημιουργία θέσεων εργασίας μπορεί να αποδειχθεί ανεπαρκής για τη στήριξη μιας ισχυρής ανάπτυξης των ΗΠΑ το 2025, την οποία το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπει αυτή τη στιγμή στο 2,7%.

Περαιτέρω ενδείξεις οικονομικής επιβράδυνσης στις ΗΠΑ

Ένα τέταρτο σημάδι ότι οι ΗΠΑ οδεύουν προς ύφεση είναι η μείωση των μέσων εβδομαδιαίων ωρών εργασίας, οι οποίες έπεσαν σε χαμηλό πενταετίας, φτάνοντας τις 34,1 ώρες τον Ιανουάριο, και παρέμειναν αμετάβλητες τον Φεβρουάριο.
Αυτό συνάδει με μια μακροπρόθεσμη τάση: οι εβδομαδιαίες ώρες εργασίας μειώνονται σταθερά από τον Απρίλιο του 2021, όταν είχαν φτάσει στο μεταπανδημικό τους υψηλό των 35 ωρών.
Το πέμπτο ανησυχητικό σήμα είναι ο δείκτης παραιτήσεων (quits rate), ο οποίος υποχώρησε από 2% τον Οκτώβριο του 2024 σε 1,9% τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο.
Αν και αυξήθηκε στο 2,1% τον Ιανουάριο του 2025, ο δείκτης αυτός βρίσκεται σε γενική πτώση από την περίοδο της Μεγάλης Παραίτησης του 2022, όταν είχε κορυφωθεί στο 3%. Αυτό υποδηλώνει ότι οι εργαζόμενοι είναι επιφυλακτικοί ως προς τις οικονομικές προοπτικές.
Πέρα από αυτές τις μακροοικονομικές μεταβλητές, αρκετοί δείκτες της αγοράς υποδεικνύουν επίσης τον κίνδυνο ύφεσης.
Οι δεκαετείς κρατικοί τίτλοι των ΗΠΑ (US Treasuries) ξεκίνησαν το έτος με απόδοση περίπου 4,57%, αλλά πρόσφατα υποχώρησαν στο 4,16%.
Αυτό αντικατοπτρίζει μια τάση προς ασφάλεια, καθώς οι επενδυτές επιλέγουν εγγυημένο εισόδημα αντί για ριψοκίνδυνα περιουσιακά στοιχεία, τα οποία πλήττονται περισσότερο σε ένα υφεσιακό περιβάλλον.
Ένα ακόμη σημάδι μείωσης της διάθεσης για ρίσκο είναι η στροφή των επενδυτών στον χρυσό.
Οι τιμές έχουν αυξηθεί κατά 40% από την αρχή του 2024, σημειώνοντας άνοδο 13% μόνο τους τελευταίους έξι μήνες, και πλέον βρίσκονται σε τροχιά να φτάσουν το πρωτοφανές επίπεδο των 3.000 δολαρίων ανά ουγγιά μέχρι το τέλος του 2025.
Αν και αυτή η τάση οφείλεται εν μέρει στις κεντρικές τράπεζες, που αναπληρώνουν τα αποθέματά τους σε χρυσό, η αυξημένη προτίμηση των ιδιωτών επενδυτών για ασφαλή περιουσιακά στοιχεία ενισχύει επίσης αυτή τη δυναμική.
Τα χρηματιστηριακά αμοιβαία κεφάλαια που υποστηρίζονται από χρυσό (gold-backed ETFs) κατέγραψαν καθαρές παγκόσμιες εισροές 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων τον Ιανουάριο, ανεβάζοντας τη συνολική αξία των περιουσιακών τους στοιχείων σε νέο ιστορικό υψηλό, ύψους 294 δισεκατομμυρίων δολαρίων στο τέλος του μήνα.
Επιπλέον, τα put options –ένας μηχανισμός προστασίας από την πτώση της αγοράς– γίνονται όλο και πιο ακριβά.
Η τιμολόγηση των put options βασίζεται σε δείκτες μεταβλητότητας, όπως η τρίμηνη αναμενόμενη μεταβλητότητα (implied volatility) του S&P 500, η οποία έχει αυξηθεί πρόσφατα, αν και παραμένει εντός φυσιολογικών ορίων.
Παράλληλα, τα πιστωτικά περιθώρια (credit spreads) – όπως το πενταετές high-yield CDX spread – διευρύνονται, καθώς οι επενδυτές ενσωματώνουν στους υπολογισμούς τους τον αυξημένο κίνδυνο αθέτησης πληρωμών ομολόγων ή δανείων.
Δεδομένου ότι οι δαπάνες για ταξίδια αντανακλούν το καταναλωτικό και επιχειρηματικό κλίμα, και συνδέονται με τη γενικότερη οικονομική δραστηριότητα, οι προβλέψεις των αεροπορικών εταιρειών μπορούν να λειτουργήσουν ως πρόδρομος δείκτης για την οικονομία.
Και μια πρόσφατη ανακοίνωση της Delta Air Lines έστειλε ένα σαφώς αρνητικό μήνυμα: η εταιρεία μείωσε τις εκτιμήσεις της για την ανάπτυξη των εσόδων του πρώτου τριμήνου περισσότερο από το μισό – από μέγιστο 9% σε μέγιστο 4% – επικαλούμενη μακροοικονομική αβεβαιότητα.
Λίγο αργότερα, άλλες αμερικανικές αεροπορικές εταιρείες, όπως η Southwest και η American Airlines, ακολούθησαν με αντίστοιχα απαισιόδοξες προβλέψεις.
Ένα τελευταίο σημάδι ότι η οικονομία των ΗΠΑ ενδέχεται να αντιμετωπίζει προβλήματα προέρχεται από το μοντέλο GDPNow της Ομοσπονδιακής Τράπεζας της Ατλάντα, το οποίο προβλέπει αρνητική ανάπτυξη 2,4% για το πρώτο τρίμηνο.
Αυτή η εκτίμηση μπορεί να είναι υπερβολική, καθώς προς το παρόν φαίνεται απίθανο ότι το ΑΕΠ θα συρρικνωθεί το πρώτο τρίμηνο.
Ωστόσο, υπάρχουν σοβαροί λόγοι να πιστεύουμε ότι η ανάπτυξη θα είναι σαφώς χαμηλότερη από τον μέσο ετήσιο ρυθμό 2,5% των τελευταίων ετών.
Μια ύφεση ορίζεται ως δύο διαδοχικά τρίμηνα αρνητικής ανάπτυξης του ΑΕΠ, κάτι που σημαίνει ότι οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να εισέλθουν σε ύφεση το δεύτερο ή τρίτο τρίμηνο του 2025.
Ήδη, οικονομολόγοι και αναλυτές αναθεωρούν τις προβλέψεις τους. Ο πρώην Υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Lawrence H. Summers, εκτιμά πλέον ότι η πιθανότητα ύφεσης μέσα στο 2025 είναι 50%.
Ωστόσο, δεν είναι όλες οι υφέσεις ίδιες.
Για τις ΗΠΑ, η ένταση και η διάρκεια μιας πιθανής ύφεσης θα εξαρτηθούν σε μεγάλο βαθμό από παράγοντες που είναι αδύνατο να προβλεφθούν, όπως οι εμπορικοί δασμοί και οι γεωπολιτικές εξελίξεις.

www.bankingnews.gr