«Καὶ ἔσται, πᾶς, ὃς ἂν ἐπικαλέσηται τὸ ὄνομα Κυρίου, σωθήσεται»
(Ιωήλ. 3: 5)

Ιερομάρτυρας Σεραφείμ (Ζβεζντίνσκιϊ), επίσκοπος Ντμίτροβ:

Υπάρχει και για την ψυχή μας αέρας, δίχως τον οποίο αυτή δεν μπορεί να ζήσει. Με κάθε αναπνοή αυτός ο αέρας πρέπει να μπαίνει στην ψυχή. Ο αέρας αυτός είναι το όνομα του Γλυκύτατου Κυρίου μας Ιησού Χριστού, η προσευχή του Ιησού: «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με, τον αμαρτωλό».

Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν ενώσει κάθε τους αναπνοή με αυτή την προσευχή. Αυτό σημαίνει ότι κάθε άνθρωπος είναι δυνατόν να το καταφέρει, να θελήσει και να συνειδητοποιήσει ότι χωρίς αυτήν την προσευχή δεν υπάρχει αέρας, δεν υπάρχει ζωή για την ψυχή, και να αρχίσει να κάνει εργασία πάνω στον εαυτό του. Και όσο θα εργάζεται, η βοήθεια του Θεού θα έρχεται και η χάρη θα εμφυτεύει στην καρδιά του το Γλυκύτατο Όνομα του Σωτήρα μας Κυρίου Ιησού Χριστού.

***

Υπάρχουν οκτώ πολύτιμοι λίθοι με τους οποίους μπορούμε να αγοράσουμε μια θαυμάσια χρυσή αλυσίδα που αποτελείται από οκτώ χρυσούς κρίκους. Οι λίθοι είναι οι εξής: 1. Κύριε, 2. Ιησού 3. Χριστέ, 4. Υιέ 5. του Θεού, 6. ελέησόν 7. με 8. τον αμαρτωλό.

Ή καλύτερα να πούμε ότι ο πολύτιμος λίθος είναι ένας. Και η χρυσή αλυσίδα έχει τους ακόλουθους οκτώ κρίκους: ζωή ενώπιον του Θεού, φόβος του Θεού, αυτοέλεγχος, μετάνοια, ταπείνωση, ειρήνη της ψυχής, ειρήνη με όλους, παράδεισος στην ψυχή, αλήθεια, ειρήνη και χαρά εν Αγίω Πνεύματι.

***

Ο Ιερομάρτυρας Σεραφείμ (Τσιτσαγκόβ) Πηγή: novostipmr.com Ο τυφλός του Ευαγγελίου που καθόταν στην άκρη του δρόμου άκουσε ότι πλησίαζε ο Κύριος Ιησούς Χριστός και φώναζε επίμονα και για πολλή ώρα: «Ιησού, Υιέ Δαβίδ (Υιέ Θεού), ελέησόν με». [Οι γύρω του τον απέτρεπαν]. Ο Κύριος τον κάλεσε και τον ρώτησε: «Τι θέλεις από Μένα;» Ο τυφλός απάντησε: «Κύριε, να βλέπω!» Αυτή η ευαγγελική περικοπή μάς μιλάει για την πρακτική της προσευχής του Ιησού.

Κάθε ένας που ξεκινάει την προσευχή, στα πρώτα του βήματα, θα ακούσει μέσα του διάφορους λογισμούς να του λένε: «Σιώπα, σταμάτα, μην προσεύχεσαι». Θα ενταθεί ο εκνευρισμός, αλλά, όπως λέει η Γραφή, μην σταματάς. Συνέχισε επίμονα να φωνάζεις όλο και πιο δυνατά: «Ιησού, Υιέ του Θεού, ελέησόν με». Και Εκείνος, βλέποντας τον αγώνα και τον κόπο σου, θα σε κοιτάξει από τα ουράνια ύψη και θα σε ρωτήσει: «Τι βοάς προς Με;» Η πονεμένη ψυχή, γεμάτη αγάπη και λαχτάρα για τον Γλυκύτατο Ιησού, θα Του αποκαλύψει όλα τα βάσανα, όλο τον πόνο της καρδιάς της: «Κύριε, για να αποκτήσω την όρασή μου». Και τότε η όραση θα δοθεί σε αυτήν την ψυχή, όπως ακριβώς δόθηκε στον τυφλό ευχέτη του Ευαγγελίου.

Ιερομάρτυρας Σεραφείμ (Τσιτσαγκόβ), Μητροπολίτης Πετρούπολης:

Έμπειροι πνευματικοί γέροντες, για να αναγκάσουν το νου και την καρδιά να θυμούνται συνεχώς τον Θεό, έχουν επιλέξει μια συγκεκριμένη προσευχή και έχουν καθιερώσει κανόνες για την απαγγελία της. Οι κανόνες αυτοί είναι πολύ απλοί: πρέπει κανείς να βάλει το νου του στην καρδιά, δηλαδή να συγκεντρώσει τις σκέψεις και τις επιθυμίες στην καρδιά του, να μην επιτρέψει στο νου του να είναι αφηρημένος και να τον κάνει να παραδοθεί στα συναισθήματα της καρδιάς, και τότε, να στέκεται ενώπιον του Κυρίου και να απαγγέλνει την προσευχή του Ιησού: «Κύριε, Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με, τον αμαρτωλό». Και πρέπει να προσεύχεται κανείς με αυτόν τον τρόπο παντού, στο σπίτι του, στο δρόμο, στη δουλειά, στο ναό, πάντα και παντού, όλη την ημέρα.

Όσιος Νίκων (Μπελιάεβ), Ομολογητής:

Να κάνεις την προσευχή του Ιησού με ταπεινότητα νου και καρδιάς. Δεν είναι κακό να παρηγορείσαι από αυτό το έργο, αλλά να μην ξεχνάς ότι οι άγιοι πατέρες θεωρούν βλαβερό για την ψυχή να αναζητά κανείς παρηγοριά και ευχαρίστηση στην προσευχή. Γι’ αυτό, να επιδιώκεις περισσότερο τα αισθήματα της ταπεινοφροσύνης και της μετάνοιας. Τότε δεν θα πλανηθείς στο δρόμο της προσευχής. Η μόνη ευάρεστη θυσία προς τον Θεό είναι πνεύμα συντετριμμένο για τις αμαρτίες μας, την πτώση μας, τα πάθη μας. «Καρδίαν συντετριμμένην και τεταπεινωμένην ὁ Θεός οὐκ ἐξουδενώσει» (βλ: Ψαλ. 50:19).

***

Η μόνη σωστή στάση όταν ασκείστε στην ευχή είναι η μετάνοια και η συντριβή για τις αμαρτίες, έξω από κάθε κατάκριση και ενδιαφέρον για τη ζωή των άλλων. «Πού να σκέφτομαι τα ελαττώματα ή τις αρετές των άλλων, όταν υποφέρω από τις αδυναμίες μου και επιθυμώ να απαλλαγώ από αυτές. Είμαι αμαρτωλός που απαιτεί συγχώρεση από τον Θεό». Αυτή είναι η αρχική και απαραίτητη στάση για όποιον θέλει να προσκολληθεί στην προσευχή του Ιησού.

Επίσκοπος Αρσένιος (Ζαντανόβσκιϊ):

Η προσευχή του Ιησού τοποθετείται από τους αγίους ασκητές πατέρες στη βάση της πνευματικής εργασίας. Και είναι κατανοητό το γιατί. Πάρτε αυτή την προσευχή λέξη προς λέξη: σε αυτήν επικαλούμαστε τον Κύριο Ιησού Χριστό, τον Σωτήρα μας, τον Λυτρωτή μας, Τον ομολογούμε ως Υιό του Θεού, στη συνέχεια εκφράζουμε την αμαρτωλή μας κατάσταση και ζητάμε από τον Κύριο να ελεήσει εμάς τους αμαρτωλούς: σε όλα αυτά βρίσκεται το μυστήριο της σωτηρίας μας. Επομένως, απαγγέλλοντας την προσευχή του Ιησού, και όχι μόνο απαγγέλλοντάς την, αλλά και βιώνοντάς την, διατηρούμε έτσι την εσωτερική μας ύπαρξη μέσα στο υψηλότερο επίπεδο πνευματικής ενατένισης. Οι άγιοι ασκητές έμαθαν μέσα από την εμπειρία την εξαιρετική δύναμη της προσευχής του Ιησού, τη θαυματουργικότητά της. Να το θυμάσαι αυτό.

***

Διακρίνουν τρία είδη ή στάδια της προσευχής του Ιησού. Στο πρώτο στάδιο, η προσευχή του Ιησού ονομάζεται εργασιακή, δραστική, στοματική, σωματική, επειδή παράγεται εδώ μόνο από τα σωματικά μέλη: το στόμα και τη γλώσσα, και γι’ αυτό ονομάζεται επίσης προφορική. Σε αυτή την προσευχή ο νους και η καρδιά δεν παίρνουν σχεδόν καθόλου μέρος, ωστόσο, η ίδια η εκφορά της προσευχής του Ιησού, χάρη στη Θεία της δύναμη, έχει σημασία: μια τέτοια προσευχή είναι σαν φρουρός ενάντια σε κάθε κακό που μας έρχεται από έξω, φρουρός ενάντια στις πονηριές του πρίγκιπα του κόσμου τούτου.

***

Στο δεύτερο στάδιο η προσευχή του Ιησού ονομάζεται νοητική ή «νοερά», και αυτό επειδή εδώ γίνεται με τη συμμετοχή του νου, της διάνοιας. Ο νους, στη διάρκεια αυτής της προσευχής, όπως το εκφράζουν οι άγιοι ασκητές, βρίσκεται ήδη στα λόγια της προσευχής, δηλαδή, όταν την λέει κάποιος, συνειδητοποιεί, κατανοεί, εστιάζει την προσοχή του στα λόγια της προσευχής. Και επειδή ο νους μας συνήθως πετάει στις παραστάσεις και τις εικόνες αυτού του μάταιου κόσμου, σε αυτό το στάδιο η προσευχή του Ιησού προστατεύει το νου μας από αυτό το πέταγμα.

***

Η προσευχή του Ιησού στο τρίτο στάδιο ονομάζεται καρδιακή ή εσωτερική προσευχή. Αυτό συμβαίνει όταν αυτή κυριεύει πλέον την καρδιά μας και, ως εκ τούτου, τελείται με εσωτερική συναίσθηση. Η προσευχή του Ιησού διεισδύει με το περιεχόμενό της σε ολόκληρη την ύπαρξή μας και καθιστά τον άνθρωπο πνευματικό. Τότε βρισκόμαστε σε καρδιακή ένωση με τον Κύριό μας Ιησού Χριστό και μας διαπερνά το Θείο φως. Οι άγιοι ασκητές πατέρες, για να εκφράσουν την ουσία της προσευχής σ’ αυτό το τρίτο στάδιο, χρησιμοποιούν εκφράσεις, όπως: «να συγκεντρώνεις τον νου στην καρδιά», «να ενώνεις τον νου με την καρδιά», «να κάνεις προσευχή με τον νου στην καρδιά». Το νόημα όλων αυτών των εκφράσεων είναι το εξής: να κάνεις την προσευχή του Ιησού με το νου, δηλαδή με προσοχή, έτσι ώστε ο νους σου να είναι εξ ολοκλήρου απασχολημένος με αυτήν, να μην διασκεδάζει με τίποτα άλλο, και η έκφραση «στην καρδιά» σημαίνει: να βιώνεις, να αισθάνεσαι με την καρδιά σου αυτό που απαγγέλνεις, και να μην είσαι απλώς ένας ψυχρός, άψυχος στοχαστής εκείνη τη στιγμή.

Ας τα φανταστούμε όλα αυτά λεπτομερέστερα. Όταν απαγγέλνεις την προσευχή: «Κύριε, Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελεήσόν με τον αμαρτωλό», να σταματάς όλους τους λογισμούς και τις ονειροπολήσεις, να μην σκέφτεσαι τίποτα άλλο. Το μόνο που πρέπει να κάνεις είναι να συγκεντρώνεις το νου σου στα λόγια της προσευχής, δηλαδή, να προφέρεις την κάθε λέξη της προσευχής κατανοώντας τες πλήρως: τι είναι το «Κύριε», τι είναι το «Ιησού Χριστέ», τι είναι το «Υιέ του Θεού», τι είναι το «ελέησόν με τον αμαρτωλό».

Όταν ενώσεις το νου με την καρδιά, τότε θα βιώσεις αυτό που απαγγέλλεις, δηλαδή δε θα λες απλά και ψυχρά το «Κύριε», αλλά θα γεμίζεις με συναισθήματα πίστης, αγάπης, ελπίδας, ευλάβειας και φόβου Θεού.

Όταν θα λες: «Ιησού Χριστέ», θα νιώθεις τον Ιησού Χριστό ως τον Γλυκύτατο Λυτρωτή μας, τον Ελεήμονα και τον Πανάγαθο. Και αυτό θα προκαλέσει στην καρδιά σου συγκίνηση και ευγνωμοσύνη προς τον Κύριο. Το «Υιέ του Θεού» θα προκαλέσει και πάλι αντίστοιχα συναισθήματα. Όταν θα λες: «Ελέησόν με τον αμαρτωλό», θα νιώθεις όλη την πνευματική σου φτώχεια, όλη την αμαρτωλότητά σου και θα έχεις πλέον μόνη ελπίδα σωτηρίας τον Κύριο Ιησού Χριστό……

***

Είναι αλήθεια ότι το μυαλό κάποιων ανθρώπων έχει ταραχτεί και έχουν πέσει σε πνευματική πλάνη από την προσευχή του Ιησού; Σύμφωνα με τη μαρτυρία των αγίων πατέρων και την εμπειρία της ζωής, αυτό είναι δυνατό να συμβεί. Κάθε πνευματικό έργο μπορεί να έχει λανθασμένη πορεία και εξέλιξη. Το ίδιο μπορούμε να πούμε και για την προσευχή του Ιησού.

Έτσι, όταν ασχοληθείς με αυτήν, μπορείς να αποκτήσεις τη συνήθεια της προσευχής και να σταματήσουν μέσα σου οι κακές σκέψεις και επιθυμίες. Και εδώ υπάρχει ο κίνδυνος να νομίζεις ότι είσαι εργάτης της προσευχής του Ιησού και αγνός, αναμάρτητος άνθρωπος. Για να μη συμβεί αυτό, πρέπει πάντα να έχουμε κατά νου ότι στόχος δεν πρέπει να είναι η απόκτηση μόνο της συνήθειας της προσευχής του Ιησού. Ούτε πρέπει ο σκοπός μας να είναι η παύση της εσωτερικής πάλης. Με την προσευχή του Ιησού επιδιώκουμε να πετύχουμε τέλεια αποτελέσματα, όπως είναι η ήσυχη, χαρισματική ένωση της καρδιάς μας με τον Κύριο με μια βαθιά ταπεινή και γεμάτη μετάνοια γνώμη για τον εαυτό μας. Χωρίς αυτό πάντα υπάρχει ο κίνδυνος της πνευματικής πλάνης. Με άλλα λόγια, πρέπει πάντα να φοβόμαστε την πνευματική υπερηφάνεια, γιατί αυτή εκμηδενίζει όλους τους αγώνες μας, όλη την εσωτερική μας εργασία.

Ιερομάρτυρας Ανδρόνικος (Νικόλσκιϊ), Αρχιεπίσκοπος Περμ:

Τι μπορεί να είναι πιο σύντομο και πιο εκφραστικό από τις θαυμάσιες αυτές προσευχές: «Κύριε, Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με τον αμαρτωλό», «Κύριε, καθάρισέ με τον αμαρτωλό», «Μνήσθητί μου, Κύριε, όταν έλθεις εν τη Βασιλεία Σου»;

Άγιος Ιεράρχης Λουκάς (Βόϊνο-Ιασενέτσκιϊ), Αρχιεπίσκοπος Κριμαίας:

«Κύριε, Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με τον αμαρτωλό». Αυτή η προσευχή πραγματικά κάνει θαύματα και γι’αυτό θεωρείται εξαιρετικά σημαντική, αν όχι η πιο σημαντική από όλες.

Να μάθετε να κάνετε αυτήν την προσευχή και να ξεκινάτε από αυτήν. Για να την μάθετε, κάντε το εξής: κλειδώστε την πόρτα του δωματίου σας, αν θέλετε, σταθείτε όρθιοι, αν θέλετε, καθίστε ακόμη και σε μια καρέκλα, αν θέλετε, γονατίστε.

***

Όταν προσεύχεστε με την προσευχή του Ιησού, να έχετε στο νου σας όλες τις αμαρτίες σας και να ζητάτε από τον Κύριο να σας συγχωρήσει όχι μόνο για την βαρύτερη από τις αμαρτίες σας, αλλά για όλες τις αμαρτίες σας. Αυτή η προσευχή θα κάνει το θαύμα στις ψυχές σας. Θα αρχίσετε να ντρέπεστε. Όταν θα εξομολογείστε την πιο βαριά αμαρτία σας ενώπιον του Θεού, θα νιώσετε επίμονη επιθυμία να ελευθερωθείτε, να απαλλαγείτε οπωσδήποτε από αυτή την βδελυρή αμαρτία.

Μέρα με τη μέρα, προσευχόμενοι με αυτόν τον τρόπο, θα ελευθερώνεστε όλο και περισσότερο από την κύρια αμαρτία σας και από όλες τις άλλες αμαρτίες, και η ψυχή σας θα μεταμορφώνεται. Εσείς οι ίδιοι θα παρατηρείτε πώς θα αλλάζει η στάση σας απέναντι στους κοντινούς σας ανθρώπους: θα παρατηρείτε ότι γίνεστε όλο και πιο τρυφεροί, υπομονετικοί, πράοι και ταπεινοί.

Θα αντιμετωπίζετε τους ανθρώπους με μεγάλη λεπτότητα, θα φροντίζετε να μην πληγώνετε ή να μην προσβάλλετε κανέναν και με τίποτα. Και η προσευχή του Ιησού θα μεταμορφώσει την καρδιά σας και θα δημιουργήσει αυτό το θαύμα: το αόρατο θαύμα της χάρης του Θεού στην καρδιά σας.

***

Να προσεύχεστε, να προσεύχεστε με την προσευχή του Ιησού, και πρώτα από όλα, να μετανοείτε, να μετανοείτε…