Ο Αμνών διώχνει τη Θημάρ

Στο βιβλίο Β΄ Βασιλειών υπάρχει διήγηση για τα παιδιά του βασιλιά Δαβίδ, τον Αμνών και την Θημάρ. Η ιστορία αυτή είναι πολύ τραγική: η πορνεία τραυμάτισε ανεπανόρθωτα τη ζωή των νέων αυτών ανθρώπων. Και ίσως δεν θα βρούμε άλλη ιστορία στη Βίβλο που να δείχνει τόσο ξεκάθαρα πώς αναπτύσσεται και δρα το πάθος της πορνείας και που να μαρτυρεί τόσο έντονα την ίδια την ουσία αυτού του πάθους.

Η Θημάρ ήταν πολύ όμορφη και ο Αμνών την ερωτεύτηκε. Μετά από συμβουλή ενός φίλου, προσποιήθηκε ότι ήταν άρρωστος και, όταν η αδελφή του τον επισκέφτηκε, όρμησε πάνω της και την βίασε. Λίγα λεπτά μετά το έγκλημα ο Αμνών ένιωσε στη θέση της «αγάπης» που ένιωθε προηγουμένως, ένα έντονο μίσος για την Θημάρ. Κάλεσε έναν υπηρέτη και τον διέταξε να διώξει την ατιμασμένη αδελφή. Η εντολή εκτελέστηκε. «Καὶ ἐξήγαγεν αὐτὴν ὁ λειτουργὸς αὐτοῦ ἔξω καὶ ἀπέκλεισε τὴν θύραν ὀπίσω αὐτῆς. Καὶ ἔλαβε Θημὰρ σποδὸν καὶ ἐπέθηκεν ἐπὶ τὴν κεφαλὴν αὐτῆς καὶ τὸν χιτῶνα τὸν καρπωτὸν τὸν ἐπ αὐτῆς διέρρηξε καὶ ἐπέθηκε τὰς χεῖρας αὐτῆς ἐπὶ τὴν κεφαλὴν αὐτῆς καὶ ἐπορεύθη πορευομένη καὶ κράζουσα» (Β΄ Βασ.13: 18-19) – λέει η Βίβλος.

Το περιστατικό αυτό μπορεί κάλλιστα να χαρακτηριστεί αρχετυπικό. Σε όλες τις λεπτομέρειες αυτής της βιβλικής ιστορίας διαφαίνεται μια βαθιά αλήθεια ψυχολογικού χαρακτήρα. Όλα είναι όπως ακριβώς συμβαίνουν στη ζωή μας. Για παράδειγμα, να εκλαμβάνονται λανθασμένα ως αγάπη οι ορμές της λαγνείας. «Καὶ ἠγάπησεν αὐτὴν ᾿Αμνὼν» (Β΄ Βασ. 13:1) – λέγεται αρχικά, αλλά στη συνέχεια ο αναγνώστης ανακαλύπτει το πραγματικό περιεχόμενο αυτής της «αγάπης». Μόλις η λαγνεία βρει ικανοποίηση, αποκαλύπτει την πραγματική της φύση – το μίσος για τον άνθρωπο. «Καὶ ἐμίσησεν αὐτὴν ᾿Αμνὼν μῖσος μέγα σφόδρα, ὅτι μέγα τὸ μῖσος, ὃ ἐμίσησεν αὐτὴν ὑπὲρ τὴν ἀγάπην, ἣν ἠγάπησεν αὐτήν» (Β΄ Βασ. 13: 15).

Ο πόρνος δεν βλέπει μπροστά του μια προσωπικότητα, αλλά μια αυτόματη μηχανή ικανοποίησης. Αυτή είναι μια δαιμονική άποψη για τη δημιουργία του Θεού

Χρησιμοποιώντας τον πλησίον του ως μέσο ικανοποίησης του πάθους του, ο πόρνος μισεί την ψυχή του, καθώς αρνείται να αναγνωρίζει στον άλλον ζωντανό άνθρωπο που έχει τη δική του ζωή, ανησυχίες, όνειρα, ελπίδες και επιθυμία για ευτυχία. Δεν βλέπει μπροστά του μια προσωπικότητα, αλλά μια αυτόματη μηχανή ικανοποίησης. Αυτή είναι μια δαιμονική άποψη για τη δημιουργία του Θεού, μια άποψη από τα καταχθόνια. Δεν υπάρχει αγάπη εδώ. Υπάρχει μόνο επιθυμία για χρήση ενός ανθρώπου και την απόρριψή του στη συνέχεια ως άχρηστου.

Γενικώς, κάθε πάθος προέρχεται από τον διάβολο, έναν ανθρωποκτόνο που μισεί τον άνθρωπο. Επομένως, η βάση κάθε πάθους είναι το μίσος και ο στόχος του είναι η καταστροφή του ανθρώπου, τόσο του σώματος όσο και της ψυχής του. «Ὁ κλέπτης οὐκ ἔρχεται εἰ μὴ ἵνα κλέψῃ καὶ θύσῃ καὶ ἀπολέσῃ» (Ιω. 10:10) – έλεγε ο Σωτήρας για τον διάβολο και τους υπηρέτες του. Άρα, είναι δυνατόν πρώτα να σκοτώσει και ύστερα να απολέσει. Υπάρχει και δεύτερος θάνατος, για τον οποίο γίνεται λόγος στο βιβλίο της Αποκάλυψης (βλ.: Αποκ. 21:8). Σε αυτόν ακριβώς τον πνευματικό θάνατο μας οδηγούν τα πάθη, ανάμεσα στα οποία η πορνεία κατέχει κύριες θέσεις.

Δεν είναι τυχαίο που ο ευφυής Τολστόι παρατήρησε ότι, όταν η Άννα Καρένινα και ο Βρόνσκι διέπραξαν για πρώτη φορά την αμαρτία της μοιχείας, ο Βρόνσκι, κοιτάζοντας την Άννα, «ένιωσε αυτό που νιώθει ένας δολοφόνος τη στιγμή που βλέπει ένα σώμα του οποίου στέρησε τη ζωή». Ο Βρόνσκι ήταν ένας τέτοιος πνευματικός δολοφόνος. Πήρε την ψυχή της Άννας. Το σώμα, που δεν το χρειαζόταν πια κανένας, από αδράνεια έζησε μερικά χρόνια ακόμα και πέθανε κι αυτό. Τέτοια είναι η δράση του πάθους: πρώτα η ψυχή, ύστερα το σώμα. Είναι ένα τέρας που καταβροχθίζει τον άνθρωπο ολόκληρο χωρίς να αφήνει κατάλοιπα.

***

Η ουσία του πάθους της πορνείας έγκειται στο διαχωρισμό της σωματικής εγγύτητας από την πνευματική. Στην οικογενειακή ζωή, οι δύο πλευρές ενώνονται για να σχηματίσουν το μοναδικό θαύμα της συζυγικής ενότητας των δύο. Η πορνεία, όμως, δεν επιδιώκει την πνευματική και σωματική ενότητα, αλλά διδάσκει ώστε να βλέπει κανείς το επιθυμητό πρόσωπο ως ένα κομμάτι κρέας που μπορεί να το πετάξει αφού κορεστεί. Αυτήν την κατάληξη έχουν, στις περισσότερες των περιπτώσεων, οι προγαμιαίες σεξουαλικές σχέσεις. Η αγάπη χωρίς ευθύνη είναι ένα ψέμα. Και ο Αμνών δεν αγαπούσε την Θημάρ – απλώς επιθυμούσε το νεανικό της σώμα. Και όταν χόρτασε, γύρισε την πλάτη, όπως ο σκύλος γυρίζει την πλάτη του στο κόκαλο που απέμεινε από το γεύμα του.   

Σε συναντήσεις και ομιλίες μερικές φορές ακούω την ερώτηση: Μα γιατί απαγορεύεται; Για ποιο λόγο οι ίδιες ακριβώς πράξεις που η Εκκλησία ευλογεί μέσα στο γάμο γίνονται κακές έξω από αυτόν; Παραδόξως, ρωτούν περισσότερο κορίτσια. Εκείνα τα κορίτσια τα οποία εν καιρώ θα τα κατασπαράξουν λάγνα αρσενικά σκυλιά για να τους γυρίσουν στη συνέχεια αδιάφορα την πλάτη. Τότε, ίσως, γίνει συνειδητό, αλλά τι νόημα θα έχει η αργοπορημένη συνειδητοποίηση; Ναι, ο Κύριος δεν θα σε εγκαταλείψει αν μετανοήσεις. Αλλά δύσκολα μπορείς να περιμένεις την γυναικεία ευτυχία σου.

Αξιοσημείωτη είναι η αντίδραση της Θημάρ στην απώλεια της παρθενικής της τιμής. Για εκείνη, η απώλεια της παρθενίας της ήταν η καταστροφή της ζωής της. «Καὶ ἔλαβε Θημὰρ σποδὸν καὶ ἐπέθηκεν ἐπὶ τὴν κεφαλὴν αὐτῆς καὶ τὸν χιτῶνα τὸν καρπωτὸν τὸν ἐπ αὐτῆς διέρρηξε καὶ ἐπέθηκε τὰς χεῖρας αὐτῆς ἐπὶ τὴν κεφαλὴν αὐτῆς καὶ ἐπορεύθη πορευομένη καὶ κράζουσα» (Β΄ Βασ.13: 19). Στον αρχαίο κόσμο, η απώλεια της αθωότητας πριν από το γάμο ήταν πράγματι καταστροφή. Κανείς δεν έπαιρνε μια ατιμασμένη κοπέλα, κανείς δεν την ήθελε, γιατί είχαν κλαπεί η τιμή και η ευτυχία της. Οι αρχαίοι σαφώς είχαν κατανοήσει την αδυναμία της συζυγικής ένωσης και του κανονικού έγγαμου βίου με μια τέτοια γυναίκα. Η Θημάρ συνειδητοποιεί ότι μένει για πάντα χωρίς σύζυγο και παιδιά και οργανώνει, στην πραγματικότητα, κηδεία της γυναικείας της ευτυχίας.

Δυστυχώς, για πολλές κυρίες σήμερα, η κατάσταση της Θημάρ είναι αρκετά ανεκτή και μάλιστα μερικές φορές είναι και επιθυμητή. «Ελεύθερη ζωή» χωρίς σύζυγο και απογόνους, χωρίς καμία ευθύνη – αυτό είναι το ιδεατό της απελευθερωμένης συνείδησης! Πολλοί σήμερα απλούστατα δεν θα καταλάβαιναν τον θρήνο της ατιμασμένης κόρης του Δαβίδ. «Και τι λοιπόν… Και για ποιον να φυλάς την παρθενία σου; Και γιατί να μην το απολαύσουμε, αν το θέλουν και οι δύο;» Παρεμπιπτόντως, ο τρόπος σκέψης της Θημάρ ήταν φυσικός για τους κατοίκους των χωριών μας, πριν από μισό αιώνα. Τώρα τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά.

***

Ο Δαβίδ συγχωρεί τον Αβεσσαλώμ Ας σημειώσουμε τις αλυσιδωτές επιπτώσεις, οι οποίες εμφανίστηκαν μετά το έγκλημα του Αμνών. Ο βιαστής έμεινε ατιμώρητος, επειδή ήταν ο αγαπημένος γιος του βασιλιά, ο πρωτότοκος. Όμως, ο αδελφός του, ο Αβεσσαλώμ, κρατούσε μνησικακία εναντίον του εξαιτίας της βεβηλωμένης τιμής της αδελφής του και δύο χρόνια αργότερα σκότωσε τον Αμνών στο σπίτι του. Ο Αβεσσαλώμ δραπέτευσε για να αποφύγει την οργή του πατέρα του, αλλά σύντομα συγχωρήθηκε και επέστρεψε. Ωστόσο, η σχέση του με τον βασιλιά είχε διαρραγεί. Ο Αβεσσαλώμ, εξοργισμένος από τη μεροληψία του Δαβίδ προς τους γιους του, σχεδίασε εξέγερση εναντίον του πατέρα του. Ξεσπά εμφύλιος πόλεμος, στη διάρκεια του οποίου ο Αβεσσαλώμ σκοτώνεται.

Το πάθος, όπως το δηλητήριο που δηλητηριάζει τον αέρα, διαχέει την επίδρασή του πολύ μακριά, σε όλους εκείνους τους ανθρώπους που συνδέονται με δεσμούς αίματος ή φιλίας με τον φορέα του πάθους. Το πάθος δεν βλάπτει μόνο τον δράστη και το άμεσο θύμα του, αλλά καταστρέφει και τις σχέσεις εκείνων που βρίσκονται δίπλα του. Ένας άνθρωπος που ενδίδει στα πάθη του δεν σκοτώνει μόνο τον εαυτό του, αλλά χαλάει αναγκαστικά και τη ζωή αυτών που είναι στον περίγυρό του.

Το πάθος δεν βλάπτει μόνο τον δράστη και το άμεσο θύμα του, αλλά καταστρέφει και τις σχέσεις εκείνων που βρίσκονται δίπλα του

Όλα τα λεπτά νήματα αυτής της πολύπλοκης ζωγραφιάς θα ξετυλίξει αργότερα ο Κύριος κατά την Τελευταία Κρίση. Αυτός θα τα ξεκαθαρίσει όλα, ποιος, με ποιον και πότε, πώς και ποιον αυτό επηρέασε, ποιες είναι οι άμεσες και οι απώτερες συνέπειες. Και εμείς, που σήμερα υφαίνουμε τη δαντέλα των πράξεων της ζωής μας, θα πρέπει να θυμόμαστε: η αμαρτία μας δεν είναι μόνο δική μας αμαρτία, και η νίκη μας πάνω στο πάθος δεν ανήκει μόνο σε εμάς. Είμαστε όλοι συνδεδεμένοι με έναν αόρατο ιστό αμοιβαίας επιρροής και ευθύνης του ενός για τον άλλον.

***

Στην ιστορία του Αμνών σημαντικό ρόλο έπαιξε ο φίλος του, ο Ιωναδάβ. Από αυτόν τον άνθρωπο σχεδιάστηκε το έγκλημα του γιου του βασιλιά. Αλίμονο στους φίλους και τους συντρόφους, των οποίων οι συμβουλές προκαλούν καμιά φορά μεγαλύτερη ζημιά και από τις δολοπλοκίες των εχθρών! Οι φίλοι έκαναν ζημιά όχι μόνο στον γιο, αλλά και στον εγγονό του Δαβίδ, τον βασιλιά Ροβοάμ. Ακολουθώντας τη συμβουλή των νεαρών φίλων του, αρνήθηκε να ικανοποιήσει τα αιτήματα του λαού για μείωση των φόρων και προκάλεσε μια από τις μεγαλύτερες τραγωδίες του αρχαίου Ισραήλ – τη διάσπασή του σε Βόρειο και Νότιο βασίλειο.

Πόσους καυγάδες και σκάνδαλα, πράξεις πορνείας, μοιχείας, πόσες διαλυμένες σχέσεις βαραίνουν τη συνείδηση των τάχα φίλων που έδωσαν «αναγκαία και χρήσιμη» συμβουλή! Πόσο προσεκτικά πρέπει να υποδέχεται κανείς τα λόγια και του πιο ειλικρινούς φίλου του ακόμη, ειδικά αν αφορούν σε προσωπικές σχέσεις. Δυστυχώς, ο Αμνών άκουσε ακατάλληλο άνθρωπο και πλήρωσε βαρύ τίμημα.

***

Η ιστορία της αμαρτίας του Αμνών δείχνει πολύ έντονα την τύφλωση, στην οποία το πάθος καταβυθίζει τον άνθρωπο. Όταν η Θημάρ συνειδητοποιεί τι θέλει ο αδελφός της από αυτήν, προσπαθεί να τον συνετίσει. Αρχικά, η καημένη κοπέλα επικαλείται τους ηθικούς κανόνες της ζωής του Ισραήλ, στη συνέχεια προσπαθεί να διεγείρει το συνηθισμένο για κάθε άνθρωπο συναίσθημα του οίκτου, και τέλος του υπενθυμίζει την αναμφίβολη τιμωρία που περιμένει τον παραβάτη: «Μή, ἀδελφέ μου· μὴ ταπεινώσῃς με, διότι οὐ ποιηθήσεται οὕτως ἐν ᾿Ισραήλ, μὴ ποιήσῃς τὴν ἀφροσύνην ταύτην· Καὶ ἐγὼ ποῦ ἀποίσω τὸ ὄνειδός μου; καὶ σὺ ἔσῃ ὡς εἷς τῶν ἀφρόνων ἐν ᾿Ισραήλ» (Β΄ Βασ. 13:12-13). Αλλά ο αδελφός, φλεγόμενος από τη λαγνεία, δεν την ακούει. Η Θημάρ προσπαθεί να αξιοποιήσει την τελευταία δυνατότητα για να αποφύγει την ατίμωση, προσφέροντας τον εαυτό της ως νόμιμη σύζυγο στον Αμνών: «Καὶ νῦν λάλησον δὴ πρὸς τὸν βασιλέα, ὅτι οὐ μὴ κωλύσῃ με ἀπὸ σοῦ» (Β΄ Βασ. 13:13). Αλλά, δυστυχώς, όλα χωρίς αποτέλεσμα. Δεν είναι ο Αμνών που ελέγχει την κατάσταση, αλλά η πορνεία, η οποία έχει καταλάβει τον Αμνών.

Ο βαθμός στον οποίο αυτό ή εκείνο το πάθος είναι ικανό να κυβερνάει έναν άνθρωπο φαίνεται πολύ καλά στη φυλακή, όπου ο ιερέας και εγώ πηγαίνουμε για να επικοινωνήσουμε με τους κρατούμενους. Οι περισσότεροι κρατούμενοι είναι απολύτως φυσιολογικοί, λογικοί άνθρωποι. Αλλά ο καθένας τους έχει ένα κυρίαρχο πάθος που τον οδήγησε στην φυλακή. Για παράδειγμα, μου έρχεται στο μυαλό ένας τριπλός δολοφόνος. Είναι πιστός, ορθόδοξος χριστιανός, εξομολογείται και κοινωνεί. Αλλά είναι εξαιρετικά προσβεβλημένος από το πάθος της οργής! Μόλις κάτι δεν γίνει όπως το θέλει εκείνος, τα μάτια του γίνονται μαύρα, το πρόσωπό του παραμορφώνεται και οι τεράστιες γροθιές του σφίγγουν νευρικά… Οι τρείς φόνοι διαπράχθηκαν σε κατάσταση οργισμένης παρόρμησης και ακολούθησαν τρεις καταδίκες. Δεν ξέρω αν θα μπορέσει να αντισταθεί και στον επόμενο πειρασμό. Σε αυτή την κατάσταση, ο άνθρωπος δεν ελέγχει τίποτα. Υπακούει πλήρως στο πάθος.

Η πορνεία δεν έχει λιγότερη δύναμη από την οργή. Είναι πονηρή σαν το φίδι και είναι ικανή να κρύβεται και να προσποιείται. Αυτός είναι ο λόγος που ο Απόστολος Παύλος συμβουλεύει να αποφεύγουμε την πορνεία (βλ.: Α΄ Κορ. 6:18). Ούτε καν να πολεμάμε, ακούτε – αλλά να αποφεύγουμε! Να αποφεύγουμε τον πειρασμό, την πηγή του πειρασμού, τις βρώμικες σκέψεις και να αποφεύγουμε ακόμη και την ενδεχόμενη πιθανότητα να μπούμε σε πειρασμό. Γιατί ο εχθρός είναι πολύ επικίνδυνος, δυνατός και πανούργος.

***

Και στην εποχή μας δεν έχουν εξαφανιστεί οι Αμνώνες – βιαστές και αποπλανητές. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, κάθε άνθρωπος που τυφλώνεται από τα πάθη του και οδηγείται από αυτά στην αμαρτία είναι κατά κάποιο τρόπο ένας Αμνών. Και οι Θημάρες πάντα υπήρχαν και θα υπάρχουν, αφού υπάρχουν Αμνώνες. Άλλωστε, οι ψυχές μας, τις οποίες διαφθείρουμε με τα πάθη, είναι κατά κάποιον τρόπο Θημάρες – στην αρχή ωραίες, αλλά ύστερα διεφθαρμένες και δυστυχισμένες.

Καλό είναι να μιλάμε σε όλους τους πρωτοετείς φοιτητές και τους μαθητές των τελευταίων τάξεων του Λυκείου για την τραγωδία του Αμνών και της Θημάρ. Και αυτό να συνοδεύονται με ασκητικά σχόλια. Ίσως, χάρη σε μια τέτοια ομιλία, κάποιος δυνάμει Αμνών να μην διαπράξει το έγκλημα και εκείνη που θα μπορούσε να βρεθεί στη θέση της Θημάρ να κρατήσει την παρθενία της μέχρι το γάμο και να βρει τη γυναικεία της ευτυχία. Εξάλλου, αν έχουμε προειδοποιηθεί για τον εχθρό, είναι σχεδόν σαν να τον έχουμε νικήσει. Οι νέοι της ηλικίας του Αμνών και της Θημάρ, αλλά και κάθε ενήλικας γενικά, χρειάζονται μια τέτοια προειδοποίηση, γιατί η πορνεία υφέρπει σε όλους ανεξαιρέτως. Να θυμόμαστε τα άτυχα παιδιά του Δαβίδ και να αγρυπνούμε.