Συνεχίζουμε τη δημοσίευση της διαλογικής συζήτησης του αρχιμανδρίτη Μελχισεδέκ (Αρτιούχιν), ηγούμενου των μετοχίων της ερήμου της Όπτινα, ήτοι της Εκκλησίας των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου και της Εκκλησίας της Σκέπης της Υπεραγίας Θεοτόκου στο Γιασένιεβο, σχετικά με την κληρονομιά του γέροντος Παΐσιου του Αγιορείτου. Το έτος 2024, εορτάζεται η επέτειος των 100 χρόνων από τη γέννηση του αββά του Άθωνος και αποστόλου των ημερών μας.

• Μέρος 1^ο. Φιλοξενούμενοι του πατρός Παϊσίου. Αγώνας αγάπης και μαθήματα αυταπάρνησης
• Μέρος 2^ο. Πνευματική άσκηση από τον γέροντα Παΐσιο

Ξεκινήστε από τα μικρά κι ασήμαντα

Ο Γέροντας Παΐσιος έχει υπέροχες χιουμοριστικές αφρώδεις εκφράσεις που αποδίδονται μόνο σε αυτόν. Έλεγε, ότι οι κοσμικοί πρέπει επίσης να έχουν κομποσχοίνια. Γιατί, όμως; Επειδή το κομποσχοίνι είναι ένα πνευματικό όπλο, είναι το πολυβόλο μας, οι κόμποι είναι τα φυσίγγια και σταδιακά πρέπει να “πυροβολούμε τα ταγκάλια” (σημ. τ. μεταφρ. Τα ταγκάλια είναι τα πονηρά πνεύματα, ο σατανάς, ο διάβολος, που εμποδίζουν ένα άτομο να πλησιάσει προς τον Θεό. Τη λέξη συναντούμε στο βιβλίο «Πνευματική αφύπνιση» του Γέροντος Παϊσίου). «Δεν γνωρίζουμε αν αυτά βρίσκονται κοντά ή όχι, αλλά είναι καλύτερο να ρίξουμε στη σειρά, αρχίζοντας από τα ανατολικά και μετά στα δυτικά, στα βόρεια, στα νότια, στη συνέχεια να σταματήσουμε και στη συνέχεια να το γυρίσουμε, ρίχνοντας κυκλικά».

Ο αρχιμανδρίτης Μελχισεδέκ (Αρτιούχιν)

«Κάθε προσευχή στον Ιησού είναι ένα βόλι κατά του εχθρού»

Υπάρχει μια παιχνιδιάρικη προσευχή – η συντομότερη – για τεμπέληδες – «ολόκληρο το εικονοστάσι, προσεύχησου στον Θεό για εμάς». Αλλά ο Γέροντας Παΐσιος μας κληροδότησε μια σοβαρή και σύντομη συμβουλή. Είπε, ότι το κύριο πράγμα, σε καμία περίπτωση, είναι να μην κοιμηθούμε χωρίς προσευχή. Για τους τεμπέληδες – με το Τρισάγιο, τον 50ό Ψαλμό, να σταυρώσουν το μαξιλάρι και να πλαγιάσουν. Δεν υπάρχει πουθενά κάτι λιγότερο από αυτό. Πρέπει να θυμόμαστε τα φοβερά λόγια του Αγίου Ισαάκ του Σύρου: για την εγκατάλειψη του κανόνα (οποιουδήποτε, ακόμη και αυτού, του πιο σύντομου), προσφέρουμε ανοιχτή είσοδο στους δαίμονες να εισέλθουν στην ψυχή. «Ακόμη κι ένας μικρός κανόνας, αλλά συνεχώς επιβαλλόμενος, δεν έχει κανένα τίμημα», είπαν οι Άγιοι Πατέρες. Η προσευχή σου στην Έσχατη Κρίση θα σταθεί ανάμεσα σε εσένα και τον διάβολο ως τείχος. Διαβάζουμε κάτι σύντομο, κάτι πλήρες, αλλά σαφώς πρέπει να υπάρχει έστω το ελάχιστο.

Οποιος είναι πάνω από 30 πρέπει να προσεύχεται εντατικά.

Έτσι, η σύντομη συμβουλή του γέροντος Παϊσίου, είναι ο ελάχιστος κανόνας.

Αν δεν έχουμε τη δύναμη να προσευχηθούμε, τόσο πιο βαθιά θα ταπεινωθούμε και παρ’ όλα αυτά ακόμα και στο ελάχιστο, αλλά θα προσευχηθούμε. Παρατήρησα, ότι όταν αρχίζεις να διαβάζεις ακόμα και τον σύντομο κανόνα του Αγίου Σεραφείμ του Σαρόφ (τρεις προσευχές «Πάτερ ημών», τρεις προσευχές «Θεοτόκε, Παρθένε, Χαίρε!», κάποτε ή σπανιότερα και το «Πιστεύω»), αντλείς δύναμη από κάπου. Γι αυτό – κάντε το. Το βασικό είναι να το κάνουμε.

Σηκώστε το χέρι σας, όσοι πιστεύετε ότι είστε υπέρβαροι. Ο γέροντας Παΐσιος αστειεύτηκε: «Μην ανησυχείτε. Το πάχος είναι ένας καλοήθης όγκος, και η υπερηφάνεια είναι ένας κακοήθης όγκος, οπότε πρέπει να προσπαθήσουμε να την καταπολεμήσουμε. «Πώς να την πολεμήσουμε; Εκτός των άλλων και με τη βοήθεια της προσευχής του Ιησού.

Άραγε έτσι μιλάμε;!

«Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με». Οι Έλληνες προσεύχονται με τις πέντε αυτές λέξεις της προσευχής του Ιησού, στη Ρωσία έχουμε την ίδια προσευχή σε οκτώ λέξεις, που μεταφράζονται: «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ Θεού, ελέησόν με, τον αμαρτωλό». Μπορεί να είναι δυσκολότερο να επικεντρωθούμε στις οχτώ λέξεις. Μια προσευχή με πέντε λέξεις βοηθά να εστιάσουμε: «Κύριε, Ιησού Χριστέ, ελέησόν με. Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με. Κύριε, Ιησού Χριστέ, ελέησόν με».

Ο πατήρ Ναούμ (Μπαϊμπορόντιν), γέροντας (στάρετς) της Λάβρας, με δίδαξε: «Προσευχήσου όπως κλαψουρίζεις»: «Κύριε, Ιησού-ού-ού, Χριστέ, ελέησό-ο-ον με. Κύριε, Ιησού-ού-ού, ελέησό-ό-όν με».

Η προσευχή στο ναό είναι ισχυρότερη απ’ότι στο σπίτι, οπότε όταν είναι δυνατόν, προτιμήστε το ναό Χθες λειτούργησαν, ήταν ιεροσπουδαστές. Τους λέω: «Ας αντικαταστήσουμε τον κανόνα με την προσευχή του Ιησού». Διαβάζουμε την προσευχή στον Ιησού: «Κύριε, Ιησού Χριστέ, ελέησόν με»… – αρχίζουν τότε να γρηγορούν. Διέκοψα τον πιο επιμελή: «Άραγε έτσι σου μιλάω;» Και τότε αρχίζω να προφέρω αυτόν το γλωσσοδέτη με συνήθεις φράσεις: «Στο ζήτησα; Σε ευλόγησα;» Φάνηκε τόσο έκπληκτος. Του λέω: «Νιώθεις τον παραλογισμό της έκκλησής σου;»

Τι είναι η προσευχή; Αυτή είναι μια έκκληση προς το Θεό, αλλά εμείς δεν σας μιλάμε έτσι.

Στην έρημο της Όπτινας, λίγη από την προεπαναστατική εποχή επιβίωσε, αλλά απέμεινε μόνο μια αλατοθήκη από τη σκήτη και πάνω της μια επιγραφή: «Μην εξοργίζεις το Θεό με την γκρίνια, προσευχήσου σε Αυτόν ψιθυρίζοντας».

Παίρνεις το μετρό για να πας στη δουλειά, ή με το αυτοκίνητο, πες μια προσευχή.

Να ευχαριστείτε το Θεό για το καθετί (Προς Θεσσαλονικείς, Α΄, 5:16)

Προσευχηθείτε με την προσευχή του Ιησού, και επίσης μάθετε πώς να ευχαριστείτε. Ο γέροντας Παΐσιος έλεγε: Το «Κύριε, Ιησού Χριστέ, ελέησόν με», κοστίζει 100 δραχμές. Και η Αγία Τριάς, ο Θεός ημών, Δόξα Σοι, 1000 δραχμές. Γιατί δίνουμε τόσο λίγα για την ευχαρίστηση στο Θεό; Αναπληρώστε την πνευματική σας τράπεζα με το πιο ακριβό νόμισμα: Αγία Τριάς, ο Θεός ημών, δόξα Σοι.

Γιατί είμαστε δυσαρεστημένοι όλη την ώρα; Αύξησαν τους φόρους κατά 10% και οι αυτοκτονίες αυξήθηκαν κατά 10%.

Μια ευγνωμονούσα ψυχή ταπεινώνει τον εαυτό της, και μέσω αυτής της ταπεινότητας ο Κύριος χαρίζει πνευματικά δώρα Θυμάμαι μια γιαγιά, που ερχόταν από το ναό του πρίγκιπα Βλαδίμηρου, συναντώντας έναν τραπεζικό, ο οποίος επέστρεφε από το Ροστέχ (σημ. τ. μεταφρ. Ρωσικό Κρατικό Σωματείο) και θρηνολογούσε: «Ω, είναι τρομερό!» «Τι είναι αυτό;» τον ρωτάει η ηλικιωμένη γυναίκα. – «Οι φόροι αυξήθηκαν κατά 5%. Θα μπορούσε να είναι χειρότερα;».

Και αυτή η γιαγιά λέει: «Τι συνέβη; Αυξήθηκαν οι φόροι κατά 5%; Θα μπορούσε να είναι χειρότερα; Ίσως, ίσως, ίσως…». Το κυριότερο είναι η διευθέτηση. Η διάθεση εξαρτάται από τη διευθέτηση. Χίλιες δραχμές αξίζει μια προσευχή ευχαριστίας προς τον Θεό, οπότε άνοιξε διάπλατα τη ζωή σου και όλες τις δυσκολίες της με την ευχαριστία. Όχι μόνο να λες «Κύριε Ιησού, ελέησόν με», αλλά και να εκφράζεις την ευγνωμοσύνη σου.

Ο Άγιος Ισίδωρος ο Πηλουσιώτης είπε κάποτε: «Η ευγνωμοσύνη είναι ένα απλωμένο χέρι στο Θεό για νέες ευεργεσίες. Η ευγνωμοσύνη του αποδέκτη παρακινεί τον δωρητή προς νέες ευεργεσίες».

Έχετε ακούσει την έκφραση «μαύρος φθόνος» και «μαύρη αχαριστία»; Η μαύρη αχαριστία συμβαίνει επίσης όταν μας δίνονται όλα, αλλά δεν ευχαριστούμε γι’ αυτά. Κάποτε, ο Άγιος δίκαιος Ιωάννης της Κρονστάνδης έκανε μια προσευχή υπέρ υγείας στο σπίτι ενός ψυχοπαθούς ανθρώπου. Όταν ο παρακλητικός κανόνας τελείωσε, παίρνοντας το βαλιτσάκι του ευχελαίου για να φύγει, έρχεται ο ασθενής προς αυτόν και του λέει: – «Πατέρα Ιωάννη, έχετε ευχαριστήσει ποτέ τον Θεό για το φωτεινό μυαλό σας;». – «Για να είμαι ειλικρινής, όχι». Και μετά, όταν ξημέρωσε… υποκλίθηκε στα πόδια του, τον αγκάλιασε και τον φίλησε, λέγοντάς του: – «Μόλις μου έμαθες το πιο σημαντικό πράγμα».

Να, εδώ έχουμε ένα κεφάλι, δύο χέρια, δύο πόδια, υπάρχει κάτι στο ψυγείο, ήρθαν εδώ με τα πόδια, που σημαίνει ότι είναι σε καλή υγεία. Ξυπνήσατε ζωντανοί, γι αυτό πρέπει να ευχαριστήσετε τον Θεό που ξυπνήσατε. Γιατί αν ξυπνήσεις μετά τα 50, αν είσαι ζωντανός, είναι μεγάλη ευτυχία που ο Θεός σου δίνει τη χαρά της προσευχής, τη χαρά της συνάντησης με τον Θεό, τη χαρά να υπηρετεί ο ένας τον άλλον, τη χαρά να αγκαλιάζεις συγγενείς και φίλους, τη χαρά της εργασίας ολημερίς.

Την Ευχαριστία, το Μυστήριο των Μυστηρίων, την ονομάζουν Ευχαρίστηση

Παρεμπιπτόντως, ξέρετε ότι είδα μια αγγελία για μια δουλειά: «Μακάρι να έρθει πιο σύντομα η Δευτέρα, για να πάω στη δουλειά γρηγορότερα».

Έτσι πρέπει να προσπαθήσουμε να πηγαίνουμε στην εκκλησία – το Σάββατο να έρθει γρηγορότερα. Η προσευχή να είναι όπως μια γιορτή. Ελέησον ημάς, Κύριε! Ευχαριστούμεν Σε, Σώσον ημάς!