Το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών ορίζεται ως μια επιτακτική ανάγκη κίνησης των ποδιών με ή χωρίς δυσάρεστη αίσθηση. Είναι μια σχετικά συχνή πάθηση που εμφανίζεται σε όλες τις ηλικίες, ακόμα και στους εφήβους. Δυστυχώς η διάγνωση του συνδρόμου μπορεί να καθυστερήσει ως και δέκα χρόνια γιατί δεν είναι ευρέως γνωστό στην ιατρική κοινότητα και οι ασθενείς δεν παραπέμπονται έγκαιρα σε νευρολόγο.
Το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών έχει ορισμένα χαρακτηριστικά τα οποία είναι απαραίτητα για την διάγνωση:
1) Τα συμπτώματα επιδεινώνονται στην ηρεμία, δηλαδή μετά από πολλή ώρα στο κρεβάτι ή στην καρέκλα, όπως πχ στο θέατρο, στο αυτοκίνητο ή στο αεροπλάνο.
2) Βελτιώνονται με την κίνηση όπως με το τέντωμα των ποδιών, το τρίψιμο ή το περπάτημα. Η ανακούφιση διαρκεί για όσο χρονικό διάστημα το άκρο κινείται.
3) Τα συμπτώματα επιδεινώνονται τις νυχτερινές ώρες, συνήθως από τα μεσάνυχτα μέχρι το ξημέρωμα.
Οι ασθενείς περιγράφουν το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών ως μια δυσάρεστη αίσθηση στα πόδια (ανατριχίλα, ανησυχία, κράμπα, τράβηγμα, φαγούρα, ρεύμα) βαθιά στον μυ ή στο οστό, από τα γόνατα μέχρι τους αστραγάλους. Προκαλεί σοβαρή διαταραχή του ύπνου με επακόλουθη υπνηλία κατά την διάρκεια της ημέρας και αίσθημα κούρασης.
Η αιτία του δεν είναι γνωστή. Πιθανώς εμπλέκεται το ντοπαμινεργικό σύστημα του εγκεφάλου. Κάποιες παθήσεις σχετίζονται ισχυρά με το ΣΑΠ και προκαλούν τα ίδια συμπτώματα. Αυτές είναι οι πολυνευροπάθειες, η νεφρική ανεπάρκεια, η έλλειψη σιδήρου, ο σακχαρώδης διαβήτης, η νόσος Πάρκινσον και τα ρευματολογικά νοσήματα. Χαρακτηριστική είναι η εμφάνιση του συνδρόμου στην εγκυμοσύνη, κυρίως στο τρίτο τρίμηνο. Υπάρχουν επίσης και κάποια φάρμακα που ενοχοποιούνται όπως αντικαταθλιπτικά, αντιυπερτασικά και αντιισταμινικά καθώς και οι μεγάλες δόσεις καφείνης.
Η διάγνωση είναι κυρίως κλινική. Ενδεχομένως να χρειαστούν κάποιες αιματολογικές εξετάσεις και νευροφυσιολογικός έλεγχος (ηλεκτρομυογράφημα) για αποκλεισμό άλλων παθήσεων.
