Ο Αρχιμανδρίτης Ηλίας (Ρεϊζμίρ). Φωτογραφία: stsl.ru

Τι ενθυμούμαι από τον πατέρα Ηλία

Διακρινόταν από την απλότητα και τον αυθορμητισμό του. Όπως έγραφε ο άγιος Παίσιος Αγιορείτης, αναπολώντας τους παλαιούς πατέρες, έτσι κι εγώ έχω ήδη αναφέρει τα λόγια του. Ο πατέρας Ηλίας, είχε μια πολύ πνευματική και πρακτική κατεύθυνση. Καμία ονειροπόληση ή αφηρημένη φιλοσοφική σκέψη.

Όλα συνδέονταν άμεσα με τη ζωή.

Στον πατέρα Ηλία ένιωθες μια πνευματική και πρακτική κατεύθυνση. Καμία ονειροπόληση ή αφηρημένη φιλοσοφική σκέψη

Η ίδια η υπακοή του στους Πατριαρχικούς θαλάμους – όλες αυτές οι επισκευές, η καθαριότητα, οι προετοιμασίες για τις συναντήσεις και τις γιορτές, οι δεξιώσεις των επίσημων επισκεπτών, θα μπορούσαν να τερματίσουν τον βίο του ενωρίς. Κι όμως, ζούσε σαν να μην υπήρχε επιπλέον φόρτος εργασίας. Γιατί εκεί όπου ένα άτομο έχει εμπιστευτεί πλήρως τον Θεό, κάθε υπακοή ή εργασία καθίσταται επίσης υπηρεσία προς το Θεό. Και προσδίδει χαρά και ειρήνη στην ψυχή.

Στον πατέρα Ηλία, ανέθεταν συχνά να κηρύττει στις εκκλησίες της Λαύρας. Προετοιμαζόταν προσεκτικά. Και όταν κήρυττε, σύμφωνα με τα λόγια των αδελφών, ήταν σαν καμπάνα που κήρυττε το ευαγγέλιο. Ο λόγος του ήταν πολύ εκφραστικός και όλοι στο ναό τον άκουγαν. Η ομιλία του πατέρα είχε τη δική της μοναδική γεύση, με απαλή, μελωδική ουκρανική έμφαση και προφορά. Τα κηρύγματά του, έχουν δημοσιευθεί σε αρκετούς τόμους. Εκεί υπάρχουν οι πνευματικές συμβουλές του ιερέα.

Ξεκινώντας από την πρώιμη αδελφική λειτουργία προσευχής, ο πατέρας Ηλίας παρευρισκόταν σε μοναστικές υπηρεσίες. Ήταν ορατός να εξομολογεί ανθρώπους όλη την ώρα. Στις ολονύχτιες αγρυπνίες και μετά από αυτές τις ολονύχτιες αγρυπνίες, πριν από τις λειτουργίες του όρθρου και του εσπερινού, όταν του ανατίθετο το πρόγραμμα και όταν το ποίμνιό του απλώς πήγαινε σε αυτόν για εξομολόγηση στους Πατριαρχικούς θαλάμους. Πότε τα κατάφερνε όλα; Μόνο με την πάροδο του χρόνου συνειδητοποίησα, ότι όλα αυτά γίνονταν μόνο με τη βοήθεια της Χάριτος του Θεού.

Ήταν μεγάλη χαρά για μένα, να φέρνω νερό στον ιερέα κατά τη διάρκεια της Εξομολόγησης. Θα μπορούσε να εξομολογήσει στο ναό μέχρι τα μεσάνυχτα και δεν υπήρχε καθόλου ευκαιρία να πιει νερό. Όπως θυμάμαι τώρα, μου ζητούσε να πάω στο δωμάτιο και να του φέρω στο βάζο ένα λίτρο με ζεστό νερό. Έπινε ζεστό, γιατί ο πατέρας Ηλίας ήταν επιρρεπής σε κρυολογήματα.

Η πνευματική μου προσέγγιση με τον πατερούλη μου, έγινε σταδιακά. Αλλά μέσω του πατρός Ηλία, όπως έχω ήδη πει, ο Κύριος μου απέδωσε πνευματική ελευθερία. Θυμάμαι, πώς ο πατερούλης μου με κάλεσε, ενώ ακόμη ήμουν ιεροσπουδαστής, για να βοηθήσω στην προετοιμασία για την εορτή του Αγίου Σεργίου. Ο πατέρας Ηλίας συνεργαζόταν ισότιμα με όλους. Μαζί κουβαλήσαμε κάποια πράγματα, άλλα τα μετακινήσαμε, τα βάλαμε και στρώσαμε τα τραπέζια. Στη συνέχεια βοηθήσαμε ανήμερα της γιορτής, όταν δεκάδες επίσκοποι συγκεντρώθηκαν για το γεύμα στην τράπεζα με τον Πατριάρχη. Η δραστηριότητα του πατερούλη ήταν εκπληκτική. Δραστηριότητα συνδυασμένη με προσωπική ταπεινοφροσύνη.

Με το όνομά του συχνά μπερδεύονταν, αυτοί που λίγο τον ήξεραν. Αντί για «πατέρα Ηλία», πρόφεραν «πατέρα Ήλιε». Στην είσοδο της Λαύρας έφταναν επιστολές με παραλήπτη τον πατερούλη μας, αλλά υπογράφονταν «προς τον πατέρα Ήλιο». Κι ο πατερούλης, χαμογελώντας, έλεγε αστειευόμενος: «Στείλτε τες στο Περεντέλκινο!». Στην πραγματικότητα, δεν απέρριπτε κανέναν.

Μετά την αποφοίτησή μου από τη Θεολογική Ακαδημία, με έστειλαν στο Όρενμπουργκ, αλλά η διαμονή μου εκεί δεν λειτούργησε και επέστρεψα. Ο πατέρας Ηλίας με ευλόγησε να παραμείνω εδώ και σε στενή σχέση με το μοναστήρι του Αγίου Σεργίου. Αυτή ήταν μια σημαντική απόφαση, η οποία με βοήθησε να βρω τρόπο να υπηρετήσω τον Θεό, αν και ο επίσκοπος του Όρενμπουργκ και ο πρύτανης της Ακαδημίας εκείνη την εποχή ήταν εξαιρετικά δυσαρεστημένοι. Με την ευλογία του πνευματικού, αποφεύχθηκαν όλες οι αντιξοότητες.

Εργάστηκα για το ραδιόφωνο «Ράντονιεζ» για κάποιο διάστημα και προσήλθα να ηχογραφήσω τον πατέρα Ηλία με μεγάλη χαρά. Ήταν μια μεγάλη ευκαιρία για μένα να παρευρεθώ μαζί του και να τον ακούσω. Με κομμένη την ανάσα, άκουσα όχι μόνο τα κηρύγματά του, αλλά και ιστορίες για την πορεία της ζωής του. Αυτό είχε τεράστια σημασία για μένα.

Άρχισα να γράφω βιβλία. Κάποτε, ο πατερούλης, ενώ ήταν σε θεραπεία, είχε πάρει μαζί του το βιβλίο μου «Ο κρυμμένος κόσμος της Ορθοδοξίας». Μου τηλεφώνησε από εκεί, λέγοντάς μου, ότι το διάβασε επειδή είχε ελεύθερο χρόνο, ενώ το βιβλίο, παρεμπιπτόντως, έχει 530 σελίδες. Ήταν η μεγαλύτερη τιμή για μένα. «Ο Θεός να σε διαφυλάξει, – είπε, – για το ότι έγραψες αυτό το βιβλίο». Από τότε, παράγγελνε τα βιβλία μου κατά εκατοντάδες, τα μοίραζε σε εκείνους που έρχονταν σε αυτόν, ενώ χάρισε επίσης τη μπροσούρα μου «Τα νέα θαύματα του Αγίου Σεργίου». Επειδή, ο Άγιος Σέργιος του Ραντόνιεζ, εξακολουθεί ως τις μέρες μας να προσφέρει τη βοήθειά του και αυτό ήταν που μας συνέδεε όλους.

Ο Άγιος Σέργιος του Ραντόνιεζ, εξακολουθεί ως τις μέρες μας να προσφέρει τη βοήθειά του και αυτό ήταν, που μας συνέδεε όλους.

Ήταν επίσης μεγάλη τιμή για μένα, όταν ο πατέρας Ηλίας μου τηλεφώνησε ξαφνικά ο ίδιος. Μερικές φορές μοιραζόταν και απευθυνόταν ακόμη και με φιλικό τρόπο: «Ω, δεν έχεις ιδέα πόσο κουρασμένος είμαι». Μιλούσε εν συντομία για τις τρέχουσες υποθέσεις. Και τελείωνε την τηλεφωνική συνομιλία αρκετά γρήγορα. Μετά από όλα αυτά, ήταν πάντα απασχολημένος με κάτι και δεν ήθελε να ξεκουραστεί. Και ακόμη και σήμερα θαρρώ πώς περιμένω μια κλήση από αυτόν, αλλά και κατά καιρούς, νομίζω ότι ο πατερούλης μου θα επικοινωνήσει μαζί μου.

Με την πάροδο του χρόνου, άρχισα να καταλαβαίνω γιατί ο Κύριος με οδήγησε σε αυτόν. Υπήρχαν εξομολογητές που ήταν κλειστοί ή υπερβολικά αυστηροί. Ήταν δύσκολο να τους προσεγγίσεις. Ο πατέρας Ηλίας δεν απέρριπτε κανέναν. Ήταν επίσης ανοιχτός σε δημόσιες συνομιλίες και έδιδε και συνεντεύξεις. Αλήθεια, αν είχα άλλον εξομολογητή, θα με καταλάβαινε στη διακονία μου;.. Όμως, ο πατέρας Ηλίας συμφωνούσε να καταγραφούν οι συνομιλίες του.

Τι άλλο θυμάμαι για τον πατερούλη μου; Θυμάμαι, για παράδειγμα, πώς μας σερβίριζε στους Πατριαρχικούς θαλάμους, πώς ο ίδιος μας έβαζε τη σούπα στο πιάτο, μας έβαζε χυλό φαγόπυρου ή πατάτες με κοτολέτα ψαριού, πώς μας προσέφερε νόστιμο μοναστικό γεύμα. Μόνο να σκεφτείς: μας δέχονταν στους Πατριαρχικούς θαλάμους! Και δεν ήμουν ο μόνος έτσι. Πολλά από τα πνευματικά τέκνα του πατερούλη ήταν εκεί. Από το πιο απλό, το πιο ανθρώπινο, μας αποκαλύπτετο κάτι υψηλότερο.

Θυμάμαι επίσης, πώς με κοιτούσε με ένα ευγενικό χαμόγελο. Προσήλθαμε σε αυτόν με τα τρία μικρά παιδιά μας. Τα χαιρέτησε με χαρά και αναφώνησε δυνατά: «ποια είναι αυτά;», ρώτησε το καθένα, ενώ το χαμόγελο δεν έφευγε από το πρόσωπο του πατερούλη. Του άρεσε ιδιαίτερα, που και τα τρία μας παιδιά είχαν ξανθά μαλλιά. Ο Βάνια ήταν ασπρομάλλης για πολύ καιρό. Ο ιερέας χάιδεψε το κεφάλια όλων και θυμήθηκε το ταξίδι του Πατριάρχη Μακάριου της Αντιόχειας στη Ρωσία, που καταγράφηκε από τον Διάκονο Παύλο του Χαλεπίου. Όταν πέρασαν από τη Μικρή Ρωσία, ολόκληρες οικογένειες βγήκαν για να τους συναντήσουν, υπήρχαν πολλά-πολλά παιδιά και σχεδόν όλα ήταν ξανθομάλλικα. Ο πατέρας Ηλίας ήταν πάντα χαρούμενος με τα παιδιά.

Η σύζυγός μου, συνήθιζε να παραπονιέται για το πόσα προβλήματα υπήρχαν με τα μικρά παιδιά. Αυτός έλεγε: « Όπου υπάρχουν παιδιά, υπάρχει και παράδεισος. Θα πρέπει να είσαστε ευτυχείς, που έχετε παιδιά».

Όταν τον ρώτησα πώς πρέπει να μεγαλώσει κανείς σωστά τα παιδιά, απάντησε:

– Είναι απαραίτητο, τα παιδιά να δουν ότι οι γονείς προσεύχονται, έτσι ώστε αυτό να συμβαίνει μπροστά στα μάτια των παιδιών. Πρέπει να υπάρχει μια ζωντανή προσευχή προς τον Θεό μέσα στο σπίτι. Τότε αυτό θα τα επηρεάσει από τη μικρή τους ηλικία. Η πνευματική κρίση, σύμφωνα με τον πατερούλη, αρχίζει όταν κάποιος δεν θέλει να πάει στην εκκλησία. Θυμάμαι επίσης πώς με συμβούλευε να διαβάζω το Ευαγγέλιο όσο πιο συχνά γίνεται.

– Όταν πας μια βόλτα, πάρε μαζί σου την Καινή Διαθήκη και διάβασε, για παράδειγμα, το Ευαγγέλιο του Μάρκου στην πορεία σου.

Το Ευαγγέλιο του Μάρκου είναι το μικρότερο σε όγκο. Όταν διαβάζεις ένα ιερό βιβλίο ταυτόχρονα, μια ολόκληρη αντίληψη αυτού του βιβλίου αναδύεται μέσα σου. Αν και, φυσικά, όλα είναι ανάλογα με τις δυνατότητές σου.

Ο πατέρας Ηλίας έλεγε, ότι δεν χρειάζεται να κρατάτε τις σκέψεις που σας βασανίζουν μέσα στον εαυτό σας, πρέπει να τις ομολογήσετε, να τις αποκαλύψετε. Μερικές φορές, μπορείτε να τις εκμυστηρευτείτε ακόμη και σε ένα αγαπημένο σας πρόσωπο που εμπιστεύεστε και τότε θα υπάρξει ήδη ανακούφιση.

Στη Λαύρα, τα τέκνα του πατερούλη παρατηρούσαν, ότι όλοι σκέφτονται: έτσι με αγάπησε ο πατερούλης. Καθένας πίστευε, ότι ο πατερούλης τον αγαπούσε με έναν ιδιαίτερο τρόπο. Κι αυτό επειδή ο πατέρας Ηλίας, πράγματι, δεχόταν όλους ως τους πιο αγαπητούς. Μερικές φορές, λόγω αδυναμίας, μπορεί να έχουμε την ιδέα, ότι οι εξομολογητές μας αγαπούν επειδή είμαστε τόσο καλοί. Αλλά στην πραγματικότητα, οι εξομολογητές, μας αγαπούν, επειδή έχουν αγάπη στην καρδιά τους και η αγάπη τους, χωρίς να χάνεται, αγκαλιάζει όλο το ποίμνιό τους.

Ο πατερούλης δεν μας εγκατέλειψε

Και να, ο αγαπητός μας πνευματικός, αποχώρησε από τον γήινο κόσμο. Αλλά, με απορία, για κάποιο λόγο η καρδιά μου, μου λέει, ότι ο πατερούλης μου βρίσκεται ακόμα πιο κοντά μας. Εδώ στη γη, μερικές φορές έχουμε μια χαμηλή εκτίμηση και οι συναντήσεις μας είναι βραχύβιες. Αλλά εκείνοι, που ο Κύριος έχει πάρει στον Ουρανό, καταλήγουν στην αγάπη του Θεού και είναι κοινωνοί της αγάπης του Θεού, βλέπουν εμάς και τις εγκάρδιες προσδοκίες μας. Και αυτό σημαίνει ότι δεν θα μας εγκαταλείψουν.

Ο Θεός μας έδωσε μεγάλη παρηγοριά: Ο πατέρας Ηλίας κηδεύτηκε στη Λαύρα, δίπλα στον πατέρα Κύριλλο. Ο πατέρας Ηλίας μιλούσε πολλές φορές για τον πατέρα Κύριλλο, την αγάπη, την καλοσύνη και το έλεός του. Ο ίδιος ο πατέρας Ηλίας, προσπάθησε να ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο με εκείνον. Και έτσι σήμερα αναπαύεται δίπλα στον πατέρα Κύριλλο. Μέσα από τις προσευχές των πνευματικών μας πατέρων, ο Κύριος να καθοδηγήσει τη ζωή μας προς τη σωτηρία!