Τι είναι το Χρίσμα;
Είναι ένα άλλο ιδιαίτερο Μυστήριο κατά το οποίο ο βαπτισμένος πιστός χρίεται από τον ιερέα σταυροειδώς με άγιο Μύρο σε συγκεκριμένα σημεία του σώματός του· χριόντάς τον δε λέει: «Σφραγὶς δωρεᾶς Πνεύματος Ἁγίου. Ἀμήν».
Γιατί γίνεται το Χρίσμα;
Για να μεταδοθούν στον βαπτισμένο τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος προς στερέωσή του και ανάπτυξή του στην πνευματική ζωή, που θα αρχίσει με το Βάπτισμα. Γιατί χωρίς την Χάρη του Αγίου Πνεύματος δεν μπορούμε να αναπτυχθούμε στην πνευματική ζωή.
Γίνεται λόγος γι’ αυτό το Μυστήριο στην Αγία Γραφή;
Για την εσωτερική χάρη αυτού του Μυστηρίου μιλάει ο απόστολος Ιωάννης με τα εξής λόγια: «Αλλά εσείς έχετε χρίσμα από τον Άγιο και τα ξέρετε όλα. Και το χρίσμα που λάβατε απ’ αυτόν μένει μέσα σας και δεν έχετε ανάγκη να σας διδάσκει κάποιος· επειδή δε το χρίσμα του σας διδάσκει για όλα και είναι αλήθεια και όχι ψέμα, να μένετε εν αυτώ, καθώς ακριβώς σας δίδαξε» (Α΄ Ιωάν. 2, 20-27).
Και ο απόστολος Παύλος λέει επίσης: «Εκείνος που μας στερεώνει μαζί με σας στον Χριστό και μας έχρισε είναι ο Θεός, ο οποίος και μας σφράγισε και έδωσε στις καρδιές μας το Πνεύμα σαν αρραβώνα» (Β΄ Κορ. 1, 21-22). Από εδώ είναι παρμένα τα λόγια που λέει ο ιερέας, όταν χρίει τον βαπτισμένο: «Σφραγὶς δωρεᾶς Πνεύματος Ἁγίου» (Σφραγίδα του δώρου του Αγίου Πνεύματος).
Γιατί το Χρίσμα λέγεται «σφραγίδα»;
Το Χρίσμα είναι σφραγίδα του Θεού σ’ αυτούς που ανήκουν πλέον σ’ Αυτόν με το Βάπτισμα. Όπως οι παλαιοί κύριοι χάραζαν το όνομά τους με καυτό σίδερο στα πρόσωπα και στα χέρια των δούλων τους, για να φαίνεται ότι τους ανήκουν, το ίδιο και ο Κύριός μας κατασφραγίζει τους δικούς του με το Χρίσμα.
Έτσι το Χρίσμα είναι «βεβαίωση της ομολογίας», που δώσαμε κατά το Βάπτισμα, ότι θα ανήκουμε πια στην παράταξη του Χριστού (ας θυμηθούμε το «συντάσσομαι»), είναι «σφραγὶς τῶν συνθηκῶν», όπως λένε οι Αποστολικές Διαταγές, μια βεβαίωση δηλαδή πάλι των όρων της συμφωνίας μας, που κάναμε με το Βάπτισμα.
Μιλάει η Αγία Γραφή για τον τρόπο με τον οποίο δίνεται το Χρίσμα;
Διαβάζουμε στην Καινή Διαθήκη ότι οι Απόστολοι έκαναν στους βαπτισμένους την μετάδοση των χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος με την ἐπίθεση τῶν χειρῶν. Βλ. Πράξ. 8, 14-17. Οι διάδοχοι των Αποστόλων όμως για την μετάδοση των χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος στους πιστούς εισήγαγαν την επάλειψη με το Χρίσμα, στηριζόμενοι ίσως στο χρίσμα που γινόταν στην Παλαιά Διαθήκη. Βλ. Εξ. 30, 25. Γ΄ Βασιλ. 1, 39. Διον. Αρεοπ. Περί Εκκλη. Ιεραρχίας κ. IV.
Γινόταν χρίσμα στην Παλαιά Διαθήκη;
Στην εποχή της Παλαιάς Διαθήκης χρίονταν οι ιερείς, οι προφήτες και οι βασιλείς.
Έχουν αυτά σχέση με μας του χριστιανούς;
Ο βαπτισμένος χριστιανός με την σταυροειδή χρίση του αγίου Μύρου παίρνει τις δωρεές, τα χαρίσματα του αγίου Πνεύματος και αναδεικνύεται και αυτός «ιερέας», «προφήτης» και βασιλιάς.
Πώς κάθε βαπτισμένος και χρισμένος χριστιανός είναι ιερέας, αφού υπάρχει ειδική τάξη των ιερέων;
Βλ. Π. Ευδοκίμωφ, Ορθοδοξία σ. 377 εξ. 385 εξ. Όπως στην Παλαιά Διαθήκη, αν και υπήρχε μόνο μια φυλή, η φυλή του Λευΐ, που ιεράτευε τον Κύριο, όμως ολόκληρος ο Ισραηλιτικός λαός λογιζόταν σας ιερεύς, «βασίλειον ἱεράτευμα», έτσι και σε εμάς. Αν και υπάρχει η ειδική τάξη των ιερέων, όμως όλοι οι βαπτισμένοι και μυρωμένοι χριστιανοί έχουν ένα είδος ιερωσύνης, είναι «ιερείς» του Θεού, αποτελούν «βασίλειον ἱεράτευμα» (Α΄ Πέτρ. 2΄, 9). Και να, πώς κάθε χριστιανός είναι «ιερέας» του Θεού: Έργο του ιερέα είναι να προσφέρει την θυσία, την λατρεία στον Θεό. Αλλά ο Παύλος παροτρύνει κάθε χριστιανό να παραστήσει το σώμα του θυσία ζώσα, αγία, ευάρεστη στον Θεό και προσθέτει και την φράση «λογική λατρεία» (Ρωμ. 12, 1).
Ένας χριστιανός που αρνείται ό,τι έχει, που σηκώνει τον Σταυρό του και ακολουθεί τον Χριστό προσφέρει θυσία, ένα ολοκαύτωμα στον βωμό του Θεού ή, αν αγαπά τους αδελφούς του ως το σημείο που να δίνει την ζωή του γι’ αυτούς, αν για την αλήθεια και την δικαιοσύνη αγωνίζεται μέχρι θανάτου, αν ο κόσμος είναι σταυρωμένος για εκείνον και εκείνος για τον κόσμο, τότε προσφέρει ως θυσία στον βωμό του Θεού τον εαυτό του, και γίνεται o ιερέας της δικής του θυσίας, όπως λέει ο Ωριγένης (στην ομιλία του στο Λευϊτ. Migne 12, 521,525).
Πώς ως χρισμένοι χριστιανοί είμαστε «προφήτες»;
Βλ. Π. Ευδοκίμωφ, Ορθοδοξία σ. 3;87 εξ. Με το χρίσμα ο χριστιανός αναδεικνύεται «προφήτης». Προφήτης δεν είναι μόνο εκείνος που μαντεύει και προλέγει το μέλλον, αλλά εκείνος που μπορεί να ερμηνεύει και να αναγγέλλει το θέλημα του Θεού.
Έτσι, αν κάποιος μελετώντας την Αγία Γραφή βλέπει σ’ αυτήν το σχέδιο του Θεού για την σωτηρία του κόσμου και με την καθαρότητα της ψυχή του συλλαμβάνει το θέλημα του Θεού στα διάφορα θέματα, είναι προφήτης. Ακόμη ο προφήτης βυθίζει το βλέμμα του στο μέλλον και το βλέπει σαν παρόν. Έτσι και ο χριστιανός βλέπει και ζει από εδώ, απ’ αυτήν ακόμη την ζωή, τις ομορφιές του Παραδείσου και λαχταρά τον Κύριο, που πρόκειται να έλθει.
Πώς ως χρισμένοι χριστιανοί είμαστε «βασιλείς»;
Βλ. Π. Ευδοκίμωφ, Ορθοδοξία σ. 385. Ο βασιλιάς άρχει σε χώρες· και ο χριστιανός, με την Χάρη του Αγίου Πνεύματος που έλαβε με το Χρίσμα, απέκτησε πλέον την δύναμη να κυριαρχεί στα πάθη του.
Πώς εκδηλώνονται τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος, που λαμβάνουμε με το Χρίσμα;
Με το Χρίσμα ο νεοφώτιστος λαμβάνει όλα τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος: το προορατικό χάρισμα, το χάρισμα να μιλά όλες τις γλώσσες, το χάρισμα να κάνει θαύματα και όλα τα υπόλοιπα χαρίσματα, τα οποία έλαβαν οι Απόστολοι την ημέρα της Πεντηκοστής· γι’ αυτό και γράψαμε ότι το Χρίσμα είναι μια άλλη Πεντηκοστή. Δεν βλέπουμε όμως να ενεργούν τα χαρίσματα αυτά του Αγίου Πνεύματος σήμερα, γιατί τα χριόμενα νήπια, όταν μεγαλώνουν, ρυπαίνουν την ψυχή τους με τα διάφορα αμαρτήματα.
Όταν, όμως, οι χριστιανοί προσέχουν την καθαρότητα της ψυχής τους και σκοπεύουν την αγιότητά τους, τότε εκδηλώνονται τα χαρίσματα αυτά, όπως βλέπουμε στους βίους των αγίων, που και τα λείψανά τους θαυματουργούν και σώζουν ακόμη και την ευωδία του αγίου μύρου (Αγ. Δημήτριος ο Μυροβλήτης). Όσον αγώνα, όμως, για την απόκτηση της αρετής και αν κάνει κάποιος, που δεν έχει βαπτιστεί και χριστεί, δεν πρόκειται να βλαστήσει την αγιότητα και ούτε στην ζωή του θα εκδηλωθούν ποτέ τα χαρίσματα, που αναφέραμε· και αυτό γιατί δεν έλαβε ποτέ αυτά τα χαρίσματα. Αυτά λαμβάνονται με το Χρίσμα, όπως είπαμε. Και η εκδήλωση των χαρισμάτων αυτών εξαρτάται από τα μέτρα αγιότητας του καθενός.
Η ονομασία μας «χριστιανοί» έχει σχέση με το Χρίσμα;
Οι βαπτισμένοι με το Χρίσμα που έλαβαν ονομάζονται «Χριστοί» του Κυρίου και «Χριστιανοί». Πράγματι η ονομασία μας «χριστιανός» δεν προέρχεται μόνο από το «Χριστός», την ονομασία του Αρχηγού μας (Πράξ. 11, 26), αλλά και γιατί είμαστε χρισμένοι.
Οι Καθολικοί κάνουν το Χρίσμα χωριστά από το Βάπτισμα και στην ηλικία των 12 ετών. Είναι σωστό αυτό;
Όχι, αυτό δεν είναι σωστό. Γιατί, καθώς στον Χριστό μας, όπως λέει ο άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων, αφού βαπτίστηκε στον Ιορδάνη ποταμό, έγινε η επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος (Ματθ. 3, 16-17), έτσι και στο νήπιο, αφού βγει από την αγία Κολυμβήθρα, δίνεται το Χρίσμα, αμέσως μετά το Βάπτισμα. Βάπτισμα και Χρίσμα είναι Μυστήρια αλληλένδετα, όπως μας φανέρωσε ο ίδιος ο Κύριος, που εχρίσθη, όπως είπαμε, αμέσως μόλις βαπτίστηκε.
Έπειτα και ο απόστολος Παύλος μετέδωσε αμέσως σ’ αυτούς που βαπτίστηκαν στην Έφεσο το Άγιο Πνεύμα δι’ επιθέσεως των χεριών· (Πράξ. 19, 5-6)· το ίδιο και οι απόστολοι Πέτρος και Ιωάννης μετέδωσαν το Άγιο Πνεύμα αμέσως μετά την Βάπτιση στους Σαμαρείτες που είχαν βαπτιστεί από τον διάκονο Φίλιππο (Πράξ. 8, 14-17). Άλλωστε και στις Αποστολικές Διαταγές δίνεται η εντολή αμέσως μετά το Βάπτισμα ο ιερέας να κάνει το Χρίσμα στον βαπτιζόμενο. Τέλος, με το Βάπτισμα καθαρίζεται βέβαια, όπως έχουμε γράψει, το νήπιο από το «προπατορικό αμάρτημα», αλλά δεν ενισχύεται για την πνευματική ζωή που του δόθηκε με το Βάπτισμά του. Η ενίσχυση αυτή γίνεται με το Χρίσμα. Για ποιον λόγο, λοιπόν, να μη χορηγείται το Χρίσμα αμέσως μετά το Βάπτισμα; Οι Παπικοί, όπως και σε άλλα, ακολουθούν και εδώ λαθεμένη τακτική.
Γιατί βλέπουμε, λίγο μετά το Χρίσμα, τον ιερέα να παίρνει ένα σπόγγο βουτηγμένο στην άκρη του σε νερό και να σπογγίζει μ’ αυτόν το πρόσωπο του νεοφωτίστου;
Η πράξη αυτή λέγεται «απόλουση» και μ’ αυτή αφαιρούνται τα σημάδια του Χρίσματος από το πρόσωπο του νεοφώτιστου νηπίου ή ενηλίκου. Αφαιρούνται τα σημάδια γιατί, όπως ωραία λέει ο πατήρ Αλέξανδρος Σμέμαν,[1] «δεν δόθηκαν απλώς για να είναι σημάδια». Στην πνευματική ζωή, που αρχίζει με το Βάπτισμά μας, δεν μας βοηθούν τα εξωτερικά σημάδια, αλλά η εσωτερική οικειοποίηση του δώρου της Χάρης που λάβαμε.
Γιατί ο βαπτισμένος χρίεται στο μέτωπο;
Για να υπάρχει πια η σφραγίδα του Θεού σ’ αυτόν και να φύγει η ντροπή της αμαρτίας των πρωτοπλάστων από πάνω του. Τώρα ο μυρωμένος χριστιανός μπορεί να αντικρύσει με ψηλά το μέτωπο τον Θεό και να μην αισθάνεται πια ντροπιασμένος απέναντί Του. Αλλά η χρίση στο μέτωπο σημαίνει και την καθαγίαση του νου.
Γιατί χρίεται στα αυτιά, στα μάτια, στην όσφρηση;
Για τον καθαγιασμό των αισθήσεων. Στα αυτιά να δέχονται τον λόγο του Θεού, στα μάτια, για να βλέπουν ορθά και να μη γίνονται θυρίδες του πονηρού, και στην όσφρηση, για να αισθάνεται ο βαπτισθείς χριστιανός την ευωδία του Χριστού.
Γιατί χρίεται στα στήθη;
Για τον εξαγιασμό της καρδιάς του και για να προβάλλει πια ο χριστιανός με γενναιότητα τα στήθη του, σαν θώρακα, στον αγώνα του κατά του διαβόλου.
Γιατί χρίεται στα χέρια και στα πόδια;
Για να είναι άγια τα έργα και όλη η πορεία του νεοφωτίστου χριστιανού.
[1] Βλ. το υπέροχο βιβλίου του σχετικά με το Βάπτισμα «Ἐξ ὕδατος καὶ Πνεύματος».
Αρχιμανδρίτου Ιερεμίου Φούντα, Ορθόδοξη Κατήχηση,
Ενοριακό Ταμείο Έργων Φιλαδελφίας Ιερού Ναού Αγίου Ανδρέου Σαλαμίνος, Σαλαμίνα, 1990, σ. 178-184
Πηγή: oikohouse
