Στην πόλη Σέργιεβ Ποσάντ, πολύ κοντά στη Λαύρα της Αγίας Τριάδας και του Αγίου Σεργίου, υπάρχει ένας τόπος, όπου ο καθένας μπορεί να συναντήσει και να μιλήσει με τον Όσιο Παΐσιο τον Αγιορείτη, να μάθει για τη ζωή του γέροντα, να λάβει συμβουλή… Αυτά μπορεί να τα κάνει κανείς στο σύγχρονο μουσείο του Οσίου Παϊσίου του Αγιορείτη.

Το μουσείο αυτό δημιουργείται κατω από προσεκτική εποπτεία του Ηγούμενου Κυπριανού (Γιάστσενκο), πνευματικού τέκνου του Ρώσου γέροντα Αρχιμανδρίτη Κύριλλου (Παβλόφ). Ο πατήρ Κυπριανός είναι θεολόγος, παιδαγωγός, συγγραφέας και παραγωγός, δημιουργός του Διεθνούς Φιλανθρωπικού Φεστιβάλ Καλού Κινηματογράφου «Ακτινοβόλος Άγγελος» και πολλών άλλων προγραμμάτων. Η συζήτησή μας που είχε λάβει χώρα δύο χρόνια πριν ήταν αφιερωμένη στην κινηματογραφική ζωή του Οσίου Παϊσίου. Τότε ο πατήρ Κυπριανός διηγήθηκε ότι είχε αρχίσει να συλλέγει εκθέματα για αυτό το καταπληκτικό μουσείο. Για την επέτειο εκατό ετών από τη γέννηση του Οσίου Παϊσίου, το μουσείο λειτουργεί ενεργά και υποδέχεται τους επισκέπτες.

Ο Ηγούμενος Κυπριανός (Γιάστσενκο)     

– Πατέρα Κυπριανέ, πότε και πώς προέκυψε η ιδέα να δημιουργηθεί ένα τέτοιο μουσείο στο Σέργιεβ Ποσάντ;

– Το μουσείο δημιουργήθηκε με βάση τις αποστολές και τις έρευνες που πραγματοποιήθηκαν στους ναούς και στα μέρη όπου είχε ζήσει ο Όσιος Παΐσιος ο Αγιορείτης. Την περίοδο που στήνονταν το μουσείο, είχαν δημοσιευθεί περίπου 100 άρθρα σε διάφορα περιοδικά, είχαν γυριστεί ταινίες και εκδοθεί βιβλία. Συλλέξαμε τεχνουργήματα και προσωπικά αντικείμενα του Οσίου Παϊσίου. Και όταν συνειδητοποιήσαμε ότι είχαμε συγκεντρώσει πολύ υλικό που θεωρούσαμε σκόπιμο να εκθέσουμε, αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε ένα τέτοιο μουσείο. Ιδρυτής του μουσείου είναι το Ίδρυμα «Покров» (Ελλ: Αγία Σκέπη) και οι συμμετέχοντες σε αυτό είναι κυρίως εθελοντές.

Το μουσείο έκανε την εμφάνισή του πριν από δύο χρόνια στο Σέργιεβ Ποσάντ, στην οδό Α΄ Ουντάρναγια Άρμιγια, αριθ. 4Α. Όσοι επισκέπτονται την Λαύρα της Αγίας Τριάδας και του Αγίου Σεργίου γνωρίζουν ότι εκεί κοντά υπάρχουν μικρά περίπτερα που πωλούν διάφορα βιβλία και σκεύη. Αποφασίσαμε να κάνουμε σε αυτό το μέρος όχι ένα κατάστημα, αλλά ένα μουσείο-έκθεση. Και, φυσικά, πριν από τη δημιουργία του, είχαμε έρθει σε επαφή με το Άγιο Όρος. Επειδή φέτος γιορτάζεται η 100ή επέτειος από τη γέννηση του Οσίου Παϊσίου, το μουσείο, δόξα τω Θεώ, παρουσιάζει μεγάλη κινητικότητα.

– Πόσα εκθέματα υπάρχουν στο μουσείο σας;

– Είναι δύσκολο να πω με ακρίβεια. Θυμάμαι ότι όταν κάναμε απογραφή, είχαμε καταλήξει ότι ήταν περίπου 200.

– Πείτε μας, παρακαλώ, ποια εκθέματα μπορεί να δει κανείς στο μουσείο του γέροντα Παϊσίου; Είμαι βέβαιη ότι υπάρχουν και ιδιαίτερα.

– Βεβαίως! Έχουμε συλλέξει εικόνες του Οσίου Παϊσίου του Αγιορείτη. Αυτές αγιογραφήθηκαν από αγιογράφους που ζουν στο Άγιο Όρος και που γνώριζαν προσωπικά τον Όσιο Παΐσιο. Η αγιογράφηση κράτησε περίπου τρία χρόνια και υπήρχαν άνθρωποι που έκαναν δωρεές για αυτές τις εικόνες. Συνολικά αγιογραφήθηκαν 15. Και είναι ξεχωριστές. Όταν παραγγέλναμε εικόνα του Αγίου Παϊσίου στη Ρωσία, οι αγιογράφοι ζητούσαν τη φωτογραφία του. Αλλά στον Άθωνα, οι αγιογράφοι, που γνώριζαν προσωπικά τον Όσιο Παΐσιο, αγιογραφούσαν με βάση τη δική τους εμπειρία πνευματικής επικοινωνίας με τον Όσιο, με βάση τη μνήμη της καρδιάς και της ψυχής τους. Δεν υπάρχει τέτοια πινακοθήκη ούτε στο Άγιον Όρος, ούτε στην Ελλάδα, ούτε στη Ρωσία, ούτε πουθενά αλλού.

=Δεν υπάρχει τέτοια πινακοθήκη εικόνων του γέροντα Παϊσίου ούτε στο Άγιον Όρος, ούτε στην Ελλάδα, ούτε στη Ρωσία, ούτε πουθενά αλλού=

Εκτός από αυτό, έχουμε γυρίσει περίπου δέκα ταινίες για τον Όσιο Παΐσιο. Μπορεί κανείς να τις δει και να τις συζητήσει, μεταξύ άλλων και στο μουσείο μας. Μας έχει απομείνει πολύ υλικό που είχαμε κινηματογραφήσει, από το οποίο έχουμε φτιάξει ένα ακόμη βίντεο για τους επισκέπτες.

Έχουμε και άλλο ένα ασυνήθιστο έκθεμα, διαδραστικό. Πρόκειται για διάλογο με τον Όσιο Παΐσιο τον Αγιορείτη. Έχουμε επιλέξει και έχουμε ταξινομήσει κατευθύνσεις και νουθεσίες του Αγίου με βάση 12 θεματικές ενότητες. Οι επισκέπτες του μουσείου μπορούν να επιλέξουν και να ακούσουν νουθεσίες του Αγίου για παιδιά, για γονείς, για όσους μόλις μπαίνουν στο μονοπάτι της πνευματικής ζωής. Εδώ έχουμε επίσης καταγράψει περίπου 20 βασικές ερωτήσεις που οι άνθρωποι συχνά θέτουν στους πνευματικούς. Οι ερωτήσεις αυτές είναι προβληματικές, διότι δεν υπάρχει μια ενιαία άποψη σχετικά με αυτές. Έτσι, μέσα από σύντομες νουθεσίες ο γέροντας Παΐσιος λειτουργεί ως παγκόσμιος πνευματικός. Αν συμβεί ώστε μια σύντομη απάντηση να μην ικανοποιεί αρκετά έναν άνθρωπο ή να μην γίνεται πλήρως κατανοητή, μπορεί να ακούσει μια πιο εκτεταμένη, λεπτομερή εκδοχή διάρκειας ολίγων λεπτών έως μιας ώρας.

– Ίσως, ανάμεσα στους επισκέπτες υπάρχουν πολλοί που θέλουν να επικοινωνήσουν με τον Όσιο Παΐσιο;

– Ναι, οι άνθρωποι έχουν μεγάλο ενδιαφέρον για αυτή τη μορφή. Μελετούν εξονυχιστικά όλα όσα τους προσφέρει ο πατήρ Παΐσιος ως νουθεσίες και απαντήσεις. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Έχουμε επίσης ένα διαδραστικό μουσειακό έκθεμα που ονομάζεται «Το Σχολείο Αρετών του Οσίου Παϊσίου του Αγιορείτη». Έχουμε επιλέξει νουθεσίες του Οσίου Παϊσίου για καθεμία από τις οκτώ βασικές αρετές: εγκράτεια, σωφροσύνη, ελεημοσύνη, πραότητα, χαρά, αντρεία, ταπείνωση, αγάπη. Ο ίδιος εκφωνητής που εκφωνεί τις ταινίες διαβάζει και αυτές τις νουθεσίες. Σε αυτές ο γέροντας εξηγεί πώς να αποκτήσει κανείς τη συγκεκριμένη κάθε φορά αρετή. Έτσι, για περίπου 15 λεπτά, ο επισκέπτης ακούει και στη συνέχεια αναλαμβάνει μια εργασία για το σπίτι πρακτικού χαρακτήρα που τον ενθαρρύνει σε εσωτερική πνευματική εργασία. Οι άνθρωποι δίνουν προσοχή στο πόσο αυτή η αρετή κατοικεί στον καθένα τους, σε ποια κατάσταση βρίσκεται, και ο καθένας μπορεί να προσπαθήσει να καλλιεργήσει περαιτέρω αυτή την αρετή στον εαυτό του υπό την καθοδήγηση του Οσίου Παϊσίου του Αγιορείτη. Οι επισκέπτες έχουν μια εβδομάδα ή ένα μήνα για να εργαστούν και να προσπαθήσουν να αποκτήσουν τη συγκεκριμένη αρετή. Με ανθρώπους που εργάζονται πάνω στον εαυτό τους με αυτόν τον τρόπο έχουμε και επικοινωνία.

Έχουμε και ένα τρίτο ενδιαφέρον έκθεμα πάνω στο οποίο εργαζόμαστε τώρα. Πρόκειται για διαδραστικό ταξίδι στους τόπους όπου έζησε ο Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης. Δεδομένου ότι είναι πλέον δύσκολο να ταξιδέψει κανείς στο Άγιο Όρος, στην Ελλάδα, και μια και τα σύγχρονα τεχνικά μέσα το επιτρέπουν, χωρίς να είναι απαραίτητο να φύγει κανείς από το σπίτι του, στο μουσείο μας μπορεί κανείς να συμμετάσχει σε ένα τέτοιο ταξίδι.

– Υπάρχει σε αυτό το μουσείο κάτι από τα πράγματα που ανήκαν στον Όσιο Παΐσιο;

– Δεν υπάρχουν προσωπικά του αντικείμενα, υπάρχουν, ωστόσο, πολλά αναμνηστικά από τα μέρη όπου ασκήτευε. Υπάρχουν αντίγραφα εικόνων του Οσίου Παϊσίου, τα οποία μπορεί να αγοράσει κανείς ως ενθύμιο. Υπάρχουν κομποσκοίνια που φτιάχνονται στο Άγιο Όρος: οι ίδιοι γέροντες που βρίσκονται τώρα στον Άθω φτιάχνουν από ξύλο σταυρούς, όπως ακριβώς έκανε ο Άγιος Παΐσιος, και πλέκουν κομποσκοίνια.

Έχουμε επίσης συγκεντρώσει βιβλία για τον Άγιο Παΐσιο – έχουν εκδοθεί περίπου διακόσια. Ορισμένα από αυτά φυλάσσονται στο μουσείο, ενώ άλλα μπορείτε να τα αγοράσετε. Μπορείτε επίσης να γράψετε ονόματα για μνημόνευση στο Άγιο Όρος. Μπορείτε να αγοράσετε μια προσκυνηματική εκδρομή στους τόπους του Αγίου Παϊσίου.

– Πατέρα Κυπριανέ, πείτε μας, παρακαλώ, έχετε συχνές επισκέψεις νεολαίας στο μουσείο σας;

– Η νεολαία έρχεται, εννοείται! Προσεχώς παραλαμβάνουμε νέα ταινία για τον Όσιο Παΐσιο. Η ταινία συνοψίζει την εμπειρία πενταετών αποστολών που είχαν πραγματοποιήσει φοιτητές Ιερατικών Σχολών και ρωσικών Πανεπιστημίων στον Όσιο Παΐσιο τον Αγιορείτη. Αυτό θα μπορούσε κάλλιστα να ονομαστεί αναπαράσταση της ζωής του Οσίου Παϊσίου. Η νεολαία μας αγαπάει τα ακραία σπορ, γι’ αυτό τους προσφέραμε αυτή την ακραία παραλλαγή: να ζήσουν μερικές εβδομάδες, όπως ο Όσιος Παΐσιος ο Αγιορείτης, σε εκείνα τα μέρη και σύμφωνα με τις νουθεσίες του.

Κάθε ημέρα της αποστολής ήταν αφιερωμένη σε μια συγκεκριμένη πνευματική άσκηση του Οσίου Παϊσίου. Οι συμμετέχοντες επέλεγαν με μεγάλο ενδιαφέρον σε τι θα ήθελαν να μοιάσουν στον Όσιο και σε τι θα ήθελαν να βελτιωθούν. Έγιναν πολλά θαύματα και τα παιδιά που μιμήθηκαν τον γέροντα Παΐσιο, όταν επέστρεψαν από το ταξίδι, έβλεπαν τη ζωή τους διαφορετικά. Κάποια από αυτά έγιναν μοναχοί, άλλα έκαναν οικογένεια, έγιναν ιερείς και μεταμορφώθηκαν πνευματικά.

– Είναι πολλοί οι επισκέπτες στο μουσείο του πατέρα Παϊσίου;

– Πολλοί. Έχουμε πολλούς επισκέπτες. Έρχονται και μαθητές και φοιτητές, έρχονται και επισκέπτες από άλλες πόλεις. Το μουσείο βρίσκεται κυριολεκτικά εκατό μέτρα από τα τείχη της Λαύρας της Αγίας Τριάδας και του Αγίου Σεργίου, οπότε οι προσκυνητές που πηγαίνουν στη Λαύρα στον Όσιο Σέργιο του Ράντονεζ έχουν ένα άλλο πολύ σπουδαίο μέρος για να επισκέπτονται: ένα μέρος όπου οι άνθρωποι μπορούν να βελτιώνονται πνευματικά υπό την καθοδήγηση του Οσίου Παϊσίου.