Του Ελευθέριου Ν. Κοσμίδη
Η πλάνη του εκμοντερνισμού και όλες οι άλλες πλάνες μαζί ηχούν παράξενα, αντί για τις καμπάνες…
Είναι φαινόμενο των ημερών οι τοποθετήσεις των Αρχιερέων και οι πρακτικές των κληρικών να ξεπερνούν σε ασέβεια και βλασφημία και τους άθεους.
Άλλος ένας νεωτερισμός έρχεται και προσβάλλει το κεντρικό νευρικό σύστημα του πιστού λαού.
Ολοένα αυξάνονται οι Ιεροί Ναοί που απαρνήθηκαν την παραδοσιακή καμπάνα και τις αντικατέστησαν με αλλόκοτα ηχοσυστήματα.
Μεταμορφώνεται κατά την κωδωνοκρουσία ο παπάς ή ο επίτροπος ή ο νεωκόρος σε έναν απόκοσμο DJ.
Ας ξαναθυμηθούμε λίγα ιστορικά και λαογραφικά στοιχεία για την καμπάνα στην Ελληνορθόδοξη πίστη από πηγές στο διαδίκτυο.
Οι καμπάνες από την εμφάνισή τους είναι άρρηκτα δεμένες με την Ορθοδοξία και τον ελληνισμό. Περιγράφει με το μοναδικό του ύφος ο κυρ Φώτης ο Κόντογλου στο διήγημά του “Ἀβραμιαῖα πράγματα! Τώρα στεγνώσανε οἱ ἄνθρωποι καὶ γινήκανε σὰν ξερίχια ἀπὸ τὸν πολιτισμό! Πᾶνε τὰ καλὰ χρόνια! Ὅλα γινόντανε ὅπως τά ῾λεγε τὸ τραγούδι: Πέφτανε στὰ ζεστά τους καὶ παίρνανε ἕναν ὕπνο, ὥσπου ἀρχίζανε καὶ χτυπούσανε οἱ καμπάνες ἀπὸ τὶς δώδεκα ἐκκλησιὲς τῆς χώρας. Τί γλυκόφωνες καμπάνες! Ὄχι σὰν τὶς κρύες τὶς εὐρωπαϊκές, ποὺ θαρρεῖς πὼς εἶναι ντενεκεδένιες!
Η καμπάνα στην ορθόδοξη εκκλησία
Στην ορθόδοξη εκκλησία οι καμπάνες εισάγονται από τη Δύση τον 9ο αιώνα. Το 824 μ.Χ., όταν ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Γ΄ ο Πορφυρογέννητος, για την κατατρόπωση των Αράβων στη Δαλματία από τους Ενετούς και τον δούκα της Βενετίας Ούρσο, του απένειμε το αξίωμα του Πρωτοσπαθάριου του Βυζαντινού Θρόνου.
Ο Ούρσος τότε σε ένδειξη ευγνωμοσύνης χάρισε στον αυτοκράτορα δώδεκα μεγάλες καμπάνες τις οποίες οι βυζαντινοί έβλεπαν για πρώτη φορά. Οι καμπάνες αυτές κρεμάστηκαν σε ιδιαίτερο πύργο μπροστά στο νάρθηκα του ναού της Αγίας του Θεού Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη, το 865 μ.Χ. πολύ μετά το κτίσιμο της Αγίας Σοφίας. Γρήγορα η χρήση τους γενικεύθηκε, εξαπλώθηκαν προοδευτικά σε ολόκληρη την αυτοκρατορία, στην ανατολική εκκλησία και στην ορθόδοξη Ρωσία. Οι καμπάνες αυτές της Αγίας Σοφίας χτυπούσαν για 600 περίπου χρόνια. Το 1453 μ.Χ., όταν η Πόλη έπεσε, σταμάτησαν να χτυπούν και οι καμπάνες:
«Σημαίνει ο Θεός, σημαίνει η γης, σημαίνουν τα επουράνια,
σημαίνει κι η Αγιά-Σοφιά, το μέγα μοναστήρι,
με τετρακόσια σήμαντρα κι εξήντα δυο καμπάνες,
κάθε καμπάνα και παπάς, κάθε παπάς και διάκος».
Στα χρόνια της τουρκοκρατίας η χρήση της καμπάνας απαγορεύθηκε ως «το μυστικό όργανο του διαβόλου». Ο ήχος τους ταράζει τον ύπνο των νεκρών μουσουλμάνων! Στα φοβερά εκείνα χρόνια οι σκλαβωμένοι χριστιανοί ειδοποιούνταν πάλι με μυστικό τρόπο. Θεοδρόμοι ἠ «κράχτες» έτρεχαν με κίνδυνο της ζωής τους να ειδοποιήσουν τους Χριστιανούς να εκκλησιαστούν και να μάθουν γράμματα. Στους ενοριακούς ναούς στα χρόνια της τουρκοκρατίας επανήλθε το σήμαντρο, λόγω της ανάγκης των πιστών να συγκεντρώνονται και να εκκλησιάζονται χωρίς κωδωνοκρουσίες.
H σημασία των χτυπημάτων
Όταν ελευθερώθηκαν οι Έλληνες, οι καμπάνες επανήλθαν στα κωδωνοστάσια των εκκλησιών, άρχισαν να χτυπούν ξανά θριαμβευτικά και κυριάρχησαν στις πολυπληθείς πλέον πόλεις ως το δυνατότερο σε εμβέλεια μέσο πρόσκλησης των πιστών στους ιερούς ναούς.
Στα χωριά ήταν το κύριο μέσο ειδοποίησης όχι μόνο για τα θρησκευτικά καθήκοντα, αλλά και για κάθε σημαντικό γεγονός που απασχολούσε την τοπική κοινότητα.
Οι καμπάνες των εκκλησιών χρησιμοποιούνται κυρίως για εκκλησιαστικούς λόγους, για να σημάνουν την έναρξη κάποιας τακτικής ιερής Ακολουθίας, όπως ο εσπερινός, ο όρθρος, η ιερά αγρυπνία κ.λ.π. Την παραμονή και την κύρια ημέρα μιας μεγάλης εορτής οι καμπάνες χτυπούν χαρμόσυνα, όπως χαρμόσυνα χτυπούν, όταν εορτάζει ο Άγιος της ενορίας, όταν ψάλλεται η δοξολογία ή όταν επισκέπτεται την ενορία ο Επίσκοπος, για να χοροστατήσει στη λειτουργία.
Στη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας έχουμε τρεις κωδωνοκρουσίες:
Μία στην αρχή του όρθρου, μία στο μέσον του όρθρου, αμέσως μετά την ανάγνωση του συναξαρίου και προ των καταβασιών, και η «τρίτη» λεγόμενη «καμπάνα» κατά τη δοξολογία.
Υπάρχουν και κάποιοι σταθεροί «κώδικες» κωδονοκρουσιών με μικρές παραλλαγές από περιοχή σε περιοχή και από ενορία σε ενορία.
Έτσι, όταν γίνεται ο εσπερινός και την άλλη μέρα δεν πρόκειται να γίνει Θεία Λειτουργία ή τα πρωινά που ψάλλεται ο όρθρος χωρίς Θεία Λειτουργία, χτυπά μόνο η μία από τις καμπάνες, το λεγόμενο «μονοκάμπανο».
Όταν όμως γίνεται ο εσπερινός και την άλλη μέρα ξημερώνει γιορτή και θα γίνει θεία λειτουργία, χτυπούν τουλάχιστο οι δύο από τις τρεις καμπάνες του ναού, το λεγόμενο «διπλοκάμπανο», σε πιο έντονο και χαρούμενο ρυθμό, για να «ειδοποιήσουν» με έμφαση τους πιστούς ότι αύριο ο ναός θα «λειτουργήσει».
Ανήμερα του Πάσχα επιτρεπόταν να χτυπήσει όποιος και όποτε θέλει τις καμπάνες, λόγω του χαρμόσυνου γεγονότος
Αυτή την ημέρα τα παιδιά μπορούσαν να δοκιμάσουν να μιμηθούν το χτύπημα της καμπάνας από τους μεγάλους.
Το ίδιο επιτρεπόταν και τα Χριστούγεννα, αλλά το κρύο της εποχής συνήθως αποθάρρυνε τους επίδοξους κωδωνοκρούστες.
Οι καμπάνες όμως σημαίνουν και για κοσμικά γεγονότα, όπως για να εορταστούν εθνικές επέτειοι ή για τη σύγκληση κοινοτικών αρχών, για έκτακτα περιστατικά, όπως η φωτιά, η αναγγελία ενός θανάτου, οι φυσικές καταστροφές, ο ερχομός κάποιου σημαντικού προσώπου στην περιοχή, η επίτευξη της ειρήνης μετά από έναν πόλεμο κ.λ.π.
Διαφορετικά χτυπούσαν στις χαρές και διαφορετικά στις λύπες. Όταν η καμπάνα χτυπούσε λίγες φορές, σήμαινε χαρούμενες ειδήσεις στο χωριό. Όταν η καμπάνα χτυπούσε πολλές φορές, οι ειδήσεις δεν ήταν για καλό.
Το μονότονο, αργό και λυπητερό νταν… νταν… νταν, που επαναλαμβάνεται πέντε ή έξι φορές, ήταν για να αναγγείλει κάποιο θάνατο σε ολόκληρο το χωριό και καλούσε τους πιστούς σε συμμετοχή και συμπαράσταση.
Ο συνεχής πένθιμος ήχος έφθανε στις γύρω λαγκαδιές και στα καταράχια, για να μεταφέρει σε όλους το λυπητερό γεγονός.
Όλοι οι ενορίτες ξαφνιασμένοι έβγαιναν στα παράθυρα και στις αυλές, παρατούσαν τα χωράφια τους και έτρεχαν σε εκείνον που χτύπησε την καμπάνα, για να μάθουν τι έγινε. Λίγα λεπτά αργότερα ολόκληρο το χωριό, με πρώτες τις γυναίκες, βρίσκονταν στο πλευρό εκείνου που έχασε τον άνθρωπό του.
Χτυπούσαν όμως και για το σχολείο, για το κατηχητικό, για έκτακτες περιπτώσεις, για να καλέσουν τους κατοίκους σε συγκέντρωση, όταν γινόταν κάποια κηδεία κ.α.
Επίλογος
Το σαράκι της εκκοσμίκευσης και ο δαιμονικός εκμοντερνισμός έχουν μεταμορφώσει την παραδοσιακή κωδωνοκρουσία σε ένα ξένο και αλλοπρόσαλλο γεγονός.
Μελωδίες τροπαρίων στην αρχή, αντικαταστάθηκαν σήμερα από κοσμικές μελωδίες και χολιγουντιανές μουσικές παραγωγές, όπως το Jingle Bells, το We wish you a Merry Christmas ή το Silent Night.
Παραδοσιακά η καμπάνα καλούσε τους ευλαβείς Χριστιανούς στην Εκκλησία.
Το να παίζουν μουσικές και μελωδίες ξένες προς την παράδοσή μας είναι ένα ακόμα χτύπημα στον ταλαίπωρο Έλληνα.
Ο Θεός να μας συγχωρεί!
Χριστός Ετέχθη!
»»»»»» ΤΟ ΒΡΗΚΑΜΕ ΕΔΩ ««««««
